دسته بندی ها

🌟پربازدیدها 👑 Vip 🔮 طالع بینی 🗓️ زمان 🍎 سلامت 💰 مالی 🧮 اعداد ✍️ متن 🔄 تبدیل 💻 فناوری و IT 👩 زنان 📚 کتاب 🕌 مذهبی 📞 ارتباطات 📦 سایر

اطلاعات دارویی - drug information - موارد مصرف و عوارض - indications and side effects - تداخلات دارویی - drug interactions - دوز و نحوه مصرف - dosage and usage - هشدارهای دارویی - medication warnings

اطلاعات دارویی drug information موارد مصرف و عوارض indications and side effects تداخلات دارویی drug interactions دوز و نحوه مصرف dosage and usage هشدارهای دارویی medication warnings

اطلاعات دارویی دانشی است که از ترکیب علم داروسازی، بالینی و اطلاعات مصرف‌کننده شکل می‌گیرد تا هر فرد قبل از مصرف هر دارویی بداند چه چیزی می‌خورد، چرا آن را مصرف می‌کند و چه خطراتی ممکن است وجود داشته باشد. داشتن دسترسی به اطلاعات دقیق دربارهٔ نام ژنریک و برند، دوز مناسب، روش مصرف، عوارض جانبی احتمالی، تداخل‌های دارویی و شرایط نگهداری، باعث می‌شود مصرف دارو نه صرفاً بر پایهٔ حدس و گمان، بلکه بر پایهٔ آگاهی و ایمنی انجام شود. در فضای امروز که داروها از نسخه‌های پیچیده تا مکمل‌های بدون نسخه گسترده‌اند، یادگیری اصول ساده اما کاربردی دربارهٔ اطلاعات دارویی می‌تواند از بروز خطاهای خطرناک جلوگیری کند.

اولین گام در مطالعهٔ یک دارو، شناخت نام ژنریک است. نام ژنریک یا نام عمومی مادهٔ مؤثره، هویت واقعی دارو را نشان می‌دهد؛ درحالی‌که برندهای تجاری متعدد ممکن است همان ترکیب را با نام‌های مختلف عرضه کنند. برای مثال، «پاراستامول» نام ژنریک است و ممکن است در قفسهٔ داروخانه با چند برند متفاوت دیده شود. دانستن نام ژنریک کمک می‌کند تا از مصرف هم‌زمان چند محصول با همان ماده فعال جلوگیری شود و از دوز تجمعی خطرناک اجتناب گردد.

دوز و فرمولاسیون بخش بعدی است که باید به آن توجه شود. هر دارو در اشکال مختلف (قرص، شربت، آمپول، کرم و...) و دوزهای متنوع عرضه می‌شود. برای کودکان دوز بر اساس وزن بدن محاسبه می‌شود، نه صرفاً سن؛ بنابراین دستورالعمل پزشک یا جدول دوز تولیدکننده را دقیقاً رعایت کن. برخی داروها نیاز به تنظیم دوز در نارسایی کلیوی یا کبدی دارند؛ این موارد حتماً باید با پزشک یا داروساز مطرح شود تا از آسیب ارگان‌های حیاتی جلوگیری شود.

هر تغییر کوچک در دوز یا فرمولاسیون می‌تواند اثربخشی و ایمنی دارو را تغییر دهد؛ پس بدون مشورت، دوز را تغییر نده.

روش مصرف نکته‌ای به‌ظاهر ساده اما حیاتی است. برخی داروها باید با معدهٔ خالی مصرف شوند تا جذب آن‌ها بهتر صورت گیرد، و برخی دیگر باید همراه با غذا مصرف شوند تا از تحریک معده یا تهوع جلوگیری شود. همچنین ترتیب مصرف چند دارو در روز می‌تواند تداخلات را کاهش دهد؛ مثلاً برخی آنتی‌بیوتیک‌ها نباید هم‌زمان با مکمل‌های آهن یا کلسیم مصرف شوند. زمان‌بندی و فواصل بین دوزها را با دقت رعایت کن و اگر یک دوز را فراموش کردی، دستورالعمل مربوط به هر دارو را مطالعه کن — در بسیاری از موارد دو برابر کردن دوز برای جبران کار خطرناکی است.

عوارض جانبی همیشه در برگهٔ مشخصات دارو یا برچسب آن فهرست می‌شوند؛ برخی شایع و خفیف‌اند (مانند سردرد، تهوع موقت یا خواب‌آلودگی)، اما برخی کمتر شایع اما جدی هستند (مانند واکنش‌های آلرژیک شدید، خونریزی یا تغییرات در ضربان قلب). اگر با هر علامت ناگهانی مانند کهیر، دشواری در تنفس، تورم صورت یا گلو روبه‌رو شدی، فوراً به اورژانس مراجعه کن. در عین حال، دانستن عوارض متداول کمک می‌کند تا از رفتارهای آگاهانه‌تری برخوردار شوی: مثلاً اگر دارویی خواب‌آور است، از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین در ساعات مصرف خودداری کن.

تداخلات دارویی از مهم‌ترین مباحث در اطلاعات دارویی است. تداخل می‌تواند اثربخشی دارو را کاهش دهد یا عوارض مخربی ایجاد کند. برخی داروها با الکل، برخی با خوراکی‌ها (مثل گریپ‌فروت) و برخی با داروهای دیگر تداخل دارند. داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین با بسیاری از ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی تداخل خونریزی‌دهنده دارند؛ برخی داروهای ضدافسردگی می‌توانند هنگام تجویز هم‌زمان با داروهای خاص باعث سندرم سروتونین شوند. همیشه لیست کامل داروها (شامل مکمل‌ها و گیاهان دارویی) را به پزشک یا داروساز ارائه بده تا ریسک تداخل بررسی شود.

افشای همهٔ داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنی، کلید پیشگیری از تداخلات خطرناک است.

بارداری و شیردهی فصل مهم دیگری است. بسیاری از داروها در دوران بارداری یا شیردهی منع یا محدودیت دارند؛ زیرا می‌توانند به جنین یا نوزاد آسیب برسانند. حتی برخی داروهایی که در افراد بالغ بی‌خطرند، ممکن است در بارداری مشکلاتی ایجاد کنند. اگر در شرف بارداری هستی، باردار یا در دورهٔ شیردهی، قبل از مصرف هر دارویی با متخصص زنان یا پزشک خانوادگی مشورت کن و از منابع معتبر دارویی دربارهٔ دسته‌بندی ریسک داروها (مثل دسته‌بندی FDA یا راهنمای‌های پزشکی محلی) استفاده کن.

نگهداری داروها اغلب نادیده گرفته می‌شود اما اهمیت بسیاری دارد. دما، رطوبت و نور می‌توانند پایداری دارو را تحت‌تأثیر قرار دهند. برخی داروها مثل انسولین یا واکسن‌ها نیاز به نگهداری در یخچال دارند، و برخی قطره‌های چشمی پس از باز شدن چند هفته اعتبار دارند و باید دور از آلودگی نگهداری شوند. هرگز داروهای منقضی را مصرف نکن و آن‌ها را مطابق دستورالعمل‌های محلی بازیافت یا دور بریز — دور ریختن ناامن داروها می‌تواند برای محیط زیست و افراد خطرساز باشد.

اطلاعات منبع‌محور و قابل‌اعتماد همیشه از منابع رسمی مانند برگهٔ مشخصات دارویی (Patient Leaflet)، بانک‌های اطلاعات دارویی معتبر، سایت‌های سازمان‌های بهداشتی و مشاورهٔ داروساز استفاده کن. اینترنت پر از اطلاعات نادرست و نیمه‌درست است؛ لذا اگر چیزی را در فروم‌ها یا شبکه‌های اجتماعی دیدی، آن را با منبع رسمی تطبیق بده. برای ترجمهٔ صحیح اصطلاحات پزشکی و دوزها، می‌توانی از اپلیکیشن‌ها یا پایگاه‌های دادهٔ مورد تأیید استفاده کنی، ولی هرگز جایگزین مشاورهٔ مستقیم پزشک نکن.

دانش دارویی واقعی از ترکیب اطلاعات علمی و مشورت حرفه‌ای پدید می‌آید؛ هیچگاه تنها به یک منبع نامعتبر اعتماد نکن.

ثبت سابقهٔ دارویی شخصی کار عاقلانه‌ای است: لیستی از داروهای کنونی و قبلی، آلرژی‌ها، واکنش‌ها و تاریخچهٔ درمانی را همراه داشته باش. این لیست هنگام مراجعه به پزشک، بستری شدن یا سفر خارجی بسیار حیاتی است. بسیاری از اپلیکیشن‌های سلامت امکان ذخیرهٔ امن این اطلاعات را فراهم می‌کنند و می‌توانند در مواقع اضطراری به تیم درمانی نمایش داده شوند.

جمع‌بندی اینکه اطلاعات دارویی فقط یک صفحهٔ توضیح روی جعبه نیست؛ مجموعه‌ای از اصول ایمنی، آگاهی و تصمیم‌گیری آگاهانه است. با شناخت نام ژنریک، دوز مناسب، روش مصرف، عوارض بالقوه، تداخل‌های دارویی، و شرایط نگهداری، می‌توانی مصرفی امن‌تر و مؤثرتر داشته باشی. همیشه در مواجهه با تردید، مشورت کن؛ پزشک و داروساز همراهانی هستند که دانشت را به عمل امن تبدیل می‌کنند و به تو کمک می‌کنند از دارو، بهترین استفادهٔ ممکن را ببری.

اطلاعات داروی جم سيتابين

موارد و مقدار مصرف:

الف) آدنوكارسينوم موضعي پيشرفته (غير قابل برداشت مرحله 2 يا 3) يا متاستاتيك (مرحله 4) پانكراس و در بيماراني كه قبلاً با فلورواوراسيل درمان شده‌اند.

بزرگسالان: mg/m2 1000 وريدي در عرض 30 دقيقه هفته‌اي يك بار تا 7 روز يا تا زماني كه بدليل سميت نياز به كاهش دوز يا قطع موقت دارو باشد. طول درمان 7 هفته پشت سر هم و سپس يك هفته استراحت مي‌باشد. دوره‌هاي بعدي درمان انفوزيون دارو به صورت هفتگي براي 3 هفته از 4 هفته متوالي مي‌باشد.

تنظيم دوز: در صورت ساپرس شدن مغز استخوان دوز را تنظيم كنيد. اگر تعداد مطلق گرانولوسيت (AGC) بين mm3 /500 تا mm3 /999 يا اگر تعداد پلاكت بين mm3/ 50000 تا mm3 /99000 مي‌باشد، 75% دوز تجويز شود. اگر AGC كمتر از mm3 /500 يا تعداد پلاكت كمتر از mm3 /50000 تجويز دارو متوقف شود. در سيكل‌هاي بعدي درمان دوز را براساس AGC و تعداد پلاكت و ميزان ساير عوارض غير هماتولوژيك تنظيم كنيد.

ب) كارسينوم‌ريه با سلولهاي بزرگ (non-small-cell) غير قابل جراحي موضعي، پيشرفته (مرحله A3 يا B3) يا متاستاتيك (مرحله 4) به عنوان درمان اوليه همراه با سيس‌پلاتين.

دوره درمان 4 هفته‌اي:

بزرگسالان: mg/m2 1000 وريدي در عرض 30 دقيقه در روزهاي 1، 8 و 15 از يك سيكل 28 روزه تجويز شود. سيس‌پلاتين در روز اول بعد از اتمام دوز جم سيتابين تجويز مي‌شود.

دوره درمان 3 هفته‌اي:

بزرگسالان: mg/m2 1250 وريدي در عرض 30 دقيقه در روز اول و هشتم از هر سيكل 21 روزه تجويز شود. سيس‌پلاتين در روز اول بعد از اتمام دوز جم سيتابين تجويز مي‌شود.

تنظيم دوز: در مصرف همزمان با سيس‌پلاتين و وقوع عوارض غيرهماتولوژيك شديد، دوز را به 50% كاهش دهيد.

پ) در سرطان متاستاتيك سينه به عنوان خط اول همراه با پاكلي تاكسول بعد از اينكه يك دوره درمان با يك آنتراسيكلين موفق نبوده است.

بزرگسالان: mg/m2 1250 وريدي در عرض 30 دقيقه در روز اول و هشتم از هر سيكل 21 روزه، به همراه mg/m2 1750 پاكلي‌تاكسول وريدي در عرض 30 دقيقه كه در روز اول قبل از جم‌سيتابين تجويز مي‌شود. دوز را براساس تعداد مطلق گرانولوسيت و پلاكت كه روز هشتم درمان گرفته مي‌شود، تنظيم كنيد.

ت) سرطان پيشرفته تخمدان كه 6 ماه بعد از اتمام يك دوره درمان حاوي پلاتينوم عود كرده باشد(به همراه كربوپلاتين).

بزرگسالان: mg/m2 1000 وريدي در عرض 30 دقيقه در روز اول و هشتم از هر سيكل 21 روزه تجويز شود. كربوپلاتين به ميزان AUC 4 وريدي در روز اول بعد از جم‌سيتابين تجويز مي‌شود. قبل از تجويز هر دوز CBC و تعداد پلاكت را چك كنيد.

تعداد مطلق گرانولوسيت (AGC) بايد mm3 /1500 يا بيشتر، و تعداد پلاكت mm3 /100000 يا بيشتر قبل از شروع هر دوره درماني بايد باشد.

تنظيم دوز: بر مبناي تعداد مطلق گرانولوسيت و پلاكت در روز 8 هر سيكل صورت مي‌گيرد. اگر AGC بين 1000 تا mm3 /1499 است. دوز را 50% كاهش دهيد. اگر ميزان AGC كمتر از mm3 /1000 يا تعداد پلاكت كمتر از mm3 /75000 است، تجويز دارو را متوقف كنيد. تنظيم دوز براي سيكل‌هاي بعدي درمان بر مبناي عوارض مشاهده شده صورت مي‌گيرد.

ث) سرطان پيشرفته يا متاستاتيك مثانه.

بزرگسالان: mg/m2 1250-1200 وريدي در عرض 30 دقيقه هفتگي به مدت 3 هفته از 4 هفته يك سيكل درماني تجويز شود.

موارد منع مصرف و احتياط:

موارد منع مصرف: حساسيت به دارو يا ديگر اجزاء فرمولاسيون؛ حاملگي.

موارد احتياط: دارو باعث سركوب مغز استخوان مي‌شود (لكوپني؛ ترومبوسيتوپني و آنمي). اين عارضه، عارضه محدود كننده دوز دارو است.

ممكن است بدون وجود علايم باليني عفونت باعث ايجاد تب شود.

مصرف دارو باعث سندرم هموليتيك اورميك مي‌شود. در ضمن درمان بيمار را از نظر علائم هموليز ميكروآنژيوپاتيك (افزايش بيلي‌روبين يا LDH، رتيكولوسيتوز، ترومبوسيتوپني شديد و نارسايي كليوي) بررسي كنيد.

دارو مي‌تواند باعث سميت كبدي شديد شود. در بيماران با سابقه نارسايي كبدي (سابقه سيروز، هپاتيت يا الكليسم) با احتياط به كار رود.

همچنين با مصرف دارو سميت ريوي گزارش شده است، در صورت بروز علائم شديد، مصرف دارو قطع شود.

در افراد با نارسايي كليوي، افراد مسن با احتياط استفاده شود. اثربخشي دارو در كودكان اثبات نشده است.

در كساني كه همزمان راديوتراپي مي‌شوند يا سابقه آن را دارند با احتياط به كار رود. در صورتي كه كمتر از 7 روز بين اين دارو و راديوتراپي فاصله باشد، باعث ايجاد واكنشهاي حساسيتي مي‌شود.

تجويز دارو به صورت انفوزيون طولاني مدت (بيشتر از 60 دقيقه) يا با فواصل كمتر از يك هفته يك بار، سميت آن را افزايش مي‌دهد.

عوارض جانبي:

اعصاب مرکزي: تب، درد، پارستزي، خواب آلودگي.

قلبي- عروقي: ادم، خونريزي، ادم محيطي .

دستگاه گوارش: يبوست، اسهال، تهوع، استوماتيت، استفراغ.

ادراري- تناسلي: هماچوري، پروتئين اوري.

خون: آنمي، لكوپني، نوتروپني، ترومبوسيتوپني.

تنفسي: برونكواسپاسم، تنگي نفس.

پوست: آلوپسي، راش.

ساير عوارض: علائم شبه آنفلونزا، عفونت.

مسموميت و درمان

آنتي‌دوت اختصاصي براي دارو وجود ندارد. در صورت احتمال مصرف بيش از حد بيمار را با CBC مانيتور كرده و درمان حمايتي انجام دهيد.

تداخل دارويي:

موردي گزارش نشده است.

مکانيسم اثر:

اثر سايتوتوكسيك: دارو سنتز DNA را مهار كرده و تقسيم سلول را در فاز G1/S متوقف مي‌كند.

فارماكوكينتيك:

جذب: به صورت وريدي تجويز مي‌شود.

پخش: با افزايش مدت زمان انفوزيون، حجم توزيع دارو افزايش مي‌يابد. در صورتي كه مدت انفوزيون كمتر از 70 دقيقه باشد، حجم توزيع دارو L/m2 50 است كه نشانگر توزيع نسبتاً كم دارو است. در انفوزيونهاي طولاني مدت‌تر حجم توزيع L/m2 370 افزايش مي‌يابد. كه بيانگر به تعادل رسيدن آهسته دارو با بافت مي‌باشد.

اتصال دارو به پروتئينهاي پلاسما ناچيز است. هرچه زمان انفوزيون طولاني‌تر باشد، نيمه‌ عمر دارو هم طولاني‌تر است.

متابوليسم: دارو به دو متابوليت فعال و يك متابوليت غيرفعال اوراسيل تبديل مي‌شود.

دفع: با افزايش سن كليرنس دارو كاهش مي‌يابد. در ضمن كليرنس در خانمها كمتر از آقايان است. در نتيجه نيمه‌ عمر دارو در افراد مسن و خانمها بيشتر است.

اشكال دارويي:

Injection, Powder, Lyophilized: 200mg,1g

اطلاعات دیگر:

طبقه‌بندي فارماكولوژيك: آنالوگ نوكلئوزيد پيريميدين.

طبقه‌بندي درماني: ضد نئوپلاسم.

طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده D

نامهاي تجاري Gemcitabine Hospira, Gemtaz, Gemzar

ملاحظات اختصاصي 1- آماده كردن دارو جهت تزريق خطرات موتاژنيك، تراتوژنيك و كارسينوژنيك را براي پرسنل به همراه دارد.

2- تجويز دارو براي مدت بيشتر از 60 دقيقه و در فواصل كمتر از يك هفته، سميت آن را افزايش مي‌دهد.

3- سن، جنس و نارسايي كليوي احتمال سميت ناشي از دارو را افزايش مي‌دهند.

4- در نارسايي كبدي و كليوي دارو با احتياط استفاده شود.

5- قبل از هر سكيل درماني CBC و پلاكت بيمار را مانيتور كنيد.

نكات قابل توصيه به بيمار

بهتر است بيمار هر روز دماي بدن خود را اندازه‌گيري كرده و مراقب علائم عفونت (تب، گلودرد، خستگي) و خونريزي (كبودشدگي، خونريزي از بيني و لثه و مدفوع خوني) باشد.

مصرف در سالمندان: كليرنس دارو با افزايش سن تغيير مي‌كند. هرچند تنظيم دوز ضرورتي ندارد.

مصرف در كودكان: اين دارو در كودكان مطالعه نشده است.

مصرف در شيردهي: ترشح دارو در شير مشخص نيست. در دوران شيردهي توصيه نمي‌شود.

اثر بر آزمايشهاي تشخيصي

دارو باعث افزايش كراتينين، BUN، ALT و AST مي‌شود. ميزان WBC، نوتروفيل، پلاكت، هموگلوبين و هماتوكريت را كاهش مي‌دهد.