اطلاعات داروی دانوبلاستينا
دارو مورد نظر را انتخاب کنید
موارد و مقدار مصرف:
توجه: موارد و مقدار مصرف اين دارو ممكن است تغيير يابد. براي كسب اطلاع جديد به منابع پزشكي مراجعه كنيد.
الف) فرونشاني لوسمي حاد غيرلنفوسيتيك (ميلوژنوز، مونوسيتيك، اريتروئيد).
بزرگسالان بزرگتر از 60 سال: mg/m2 30 وريدي روزانه از روز اول تا سوم کورس اول و دوم درمان و روز اول و دوم کورس بعدي درمان تجويز مي‌شود. تمام دوره‌هاي درماني همراه سيتوزين آرابينوزيد تجويز شود.
بزرگسالان کوچکتر از 60 سال: mg/m2 45 وريدي روزانه از روز اول تا سوم کورس اول و دوم درمان و روز اول و دوم کورس بعدي درمان تجويز مي‌شود. تمام دوره‌هاي درماني همراه سيتوزين آرابينوزيد تجويز شود.
ب) القاء درمان در لوسمي لنفوسيتيک حاد.
بزرگسالان: mg/m2 45 وريدي روزانه از روز اول تا سوم به همراه وين کريستين، پردنيزون وال ـ آسپاژيناز تجويز مي‌شود.
کودکان بزرگتر از 2 سال: mg/m2 25 وريدي هفتگي به مدت 6 هفته (در صورت لزوم) به همراه وين کريستين و پردنيزون مصرف مي‌شود.
کودکان کوچکتر از 2 سال که سطح بدن آنها کمتر از m2 5/0 است: دوز را بر مبناي وزن بدن( mg/kg 1) به جاي سطح بدن محاسبه کنيد.
تنظيم دوز: در صورت نارسايي کبدي يا کليوي، دوز را کاهش دهيد. اگر ميزان بيليروبين بين mg/dl 3-2/1است، دوز را 25% کاهش دهيد. اگر ميزان بيليروبين و کراتينين سرم بيشتر از mg/dl 3 است، دوز را 50% کاهش دهيد.
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف: حساسيت به دارو يا ديگر ترکيبات فرمولاسيون؛ نارسايي احتقاني قلب؛ LVEF کمتر از 40-30 درصد، آريتمي، سابقه سرکوب مغز استخوان.
موارد احتياط: در نارسايي کبدي يا کليوي و يا در بيماران با اختلالات صفراوي دوز دارو را کاهش دهيد. دارو بايد تحت نظر پزشک متخصص شيمي‌درماني تجويز شود.
در صورت نشت بافتي مي‌تواند باعث ايجاد نکروز شود. دارو به شدت باعث سرکوب مغز استخوان و ايجاد لکوپني و نوتروپني مي‌شود، که عوارض محدود کننده دوز دارو محسوب مي‌شود. سميت قلبي برگشت‌ناپذير با دوز توتال mg/m2 550 در بالغين و mg/m2 400 در کودکاني که راديوتراپي قفسه سينه دريافت مي‌کنند و mg/m2 300 در کودکان بزرگتر از دو سال يا mg/kg 10 در کودکان زير دو سال رخ مي‌دهد. اين عارضه ممکن است ضمن درمان يا چند ماه بعد رخ دهد. دوز تجمعي دارو، مصرف ساير داروهاي کارديو توکسيک يا راديوتراپي قفسه سينه در ايجاد اين عارضه مهم است. شيرخواران و کودکان به عوارض قلبي دارو حساس ترند در ضمن درمان LVEF و ECG را مانيتور کنيد.
لوکمي ثانويه ممکن است در صورت مصرف همزمان با ساير داروهاي شيمي‌درماني يا راديوتراپي همزمان رخ دهد.
عوارض جانبي:
قلبي ـ عروقي: كارديوميوپاتي برگشت‌ناپذير (به مقدار مصرف بستگي دارد)، تغييرات الكتروكارديوگرام، آريتمي.
دستگاه گوارش: اسهال، موکوزيت، تهوع، استفراغ.
پوست: آلوپسي، راش، سلوليت شديد (در صورت نشت بافتي).
ادراري ـ تناسلي: مسموميت كليوي، قرمزشدن موقت ادرار.
خون: كاهش فعاليت مغز استخوان (به مقدار مصرف بستگي دارد)، كم‌خوني، پان سيتوپني (تعداد سلولهاي خون بعداز 14-10 روز به حداقل مي‌رسد)، لكوپني، ترومبوسيتوپني.
كبدي: مسموميت كبدي.
موضعي: سلوليت شديد يا پوست‌انداختن بافت در صورت نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ.
ساير عوارض: تب، لرز.
توجه: در صورت بروز علائم نارسايي احتقاني قلب يا كارديوميوپاتي بايد مصرف دارو قطع شود.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: كاهش فعاليت مغز استخوان، تهوع، استفراغ و التهاب مخاط دهان.
درمان: معمولاً حمايتي است و شامل انتقال اجزاي خون و تجويز داروهاي ضد استفراغ مي‌شود.
تداخل دارويي:
مصرف همزمان با ساير داروهاي سمي براي كبد، ممكن است به افزايش خطر مسموميت با دانوروبيسين منجر شود.
مخلوط كردن دانوروبيسين با هپارين سديم يا دگزمتازون فسفات موجب تشكيل رسوب مي‌شوند.
مصرف همزمان با سيکلوفسفاميد، ريسک عوارض قلبي را افزايش مي‌دهد.
مصرف همزمان با ساير داروهاي ميلو ساپرسيو، باعث اثرات تجمعي در سرکوب مغز استخوان مي‌شود.
مکانيسم اثر:
اين دارو با قرارگرفتن در ميان جفت‌بازهاي DNA و بازكردن رشته DNA اثر سمي براي سلول خود را اعمال مي‌كند و در نتيجه، ساخت DNA و RNA وابسته به DNA را مهار مي‌كند. همچنين ممكن است از فعاليت پلي‌مراز جلوگيري كند و راديکالهاي آزادي توليد مي‌کند که باعث آسيب به DNA مي‌شود.
فارماكوكينتيك:
جذب: اين دارو بايد از راه تزريق وريدي مصرف شود.
پخش: به‌طور گسترده در داخل بافتهاي بدن انتشار مي‌يابد و بالاترين غلظتها در طحال، كليه، كبد، ريه و قلب يافت مي‌شود. از سد مغزي- خوني عبور نمي‌كند.
متابوليسم: به‌ميزان زيادي در كبد و توسط آنزيمهاي ميكروزومي متابوليزه مي‌شود. يكي از متابوليت‌هاي آن فعاليت سمي براي سلول دارد.
دفع: دانوروبيسين و متابوليت‌هاي آن عمدتاً از طريق صفرا و به مقدار كمي از راه ادرار دفع مي‌شوند. حذف اين دارو از پلاسما داري دو مرحله است كه نيمه عمر مرحله اول آن 45 دقيقه و نيمه عمر مرحله نهايي آن 5/18 ساعت است.
اشكال دارويي:
Injection, Powder: 20mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: آنتي‌بيوتيك آنتراسيکلين (غير وابسته به چرخه سلولي).
طبقه‌بندي درماني: ضد نئوپلاسم.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده D
نام‌هاي تجاري: Daunoblastina
ملاحظات اختصاصي
1- براي تهيه محلول تزريقي، چهار ميلي‌ليتر آب استريل براي تزريق به ويال 20 ميلي‌گرمي دارو اضافه مي‌شود تا محلول حاوي mg/ml 5 دانوروبيسين به‌دست آيد.
2- اين دارو را مي‌توان با 100 ميلي‌ليتر دكستروز پنج درصد در آب يا محلول كلرور سديم تزريقي رقيق نمود و طي 45-30 دقيقه انفوزيون كرد.
3- براي تزريق وريدي، بايد محلول تهيه‌شده را به داخل سرنگ حاوي 15-10 ميلي‌ليتر محلول كلرور سديم تزريق بكشيد و طي 3-2 دقيقه به داخل لوله انفوزيون وريدي در حال جريان تزريق كرد. محلول تهيه‌شده به‌مدت 24 ساعت در دماي اتاق پايدار است.
4- رنگ قرمز دارو شبيه دوكسوروبيسين به‌نظر مي‌آيد. اين دو دارو را نبايد با يكديگر اشتباه گرفت.
5- بروز اريتماتوز در طول وريد يا برافروختگي در صورت، نشان‌دهنده آن است كه سرعت تجويز دارو زياد بوده است.
6- نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ را مي‌توان با مصرف پوستي دي‌متيل سولفوكسيد و گذاشتن يخ بر روي موضع درمان كرد.
7- براي جلوگيري يا درمان تهوع و استفراغ ناشي از مصرف اين دارو مي‌توان از داروهاي ضد استفراغ استفاده كرد.
8- براي جلوگيري از بروز كارديوميوپاتي، مقدار تجمعي دارو نبايد از mg/m2 550 بيشتر شود (mg/m2 450-400 در مواردي كه بيمار سابقه درمان با ساير داروهاي سمي قلب، مانند سيكلوفسفاميد، يا پرتودرماني دارد).
9- ECG و ميزان EF به‌طور مرتب ضمن درمان و قبل از شروع درمان مانيتور شوند، تغييرات آنها مي‌تواند بيانگر شروع کارديوميوپاتي باشد.
10- شمارش تام سلولهاي خون و ارزيابي كار كبد به‌طور مرتب پيگيري شود.
11- پوست ممکن است در نواحي که تحت راديوتراپي قبلي بوده است، تيره‌تر يا قرمزتر به نظر بيايد.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- رنگ ادرار ممكن است به مدت 2-1 روز قرمز شود. اين تغيير رنگ ناشي از مصرف دارو است و نشان‌دهنده خونريزي نيست.
2- با مصرف اين دارو ممكن است طاسي بروز كند، ولي پس از خاتمه درمان اين عارضه معمولاً برطرف مي‌شود.
3- از تماس با افراد مبتلا به عفونت خودداري كنيد.
4- مصرف مايعات زياد، حجم ادرار را افزايش مي‌دهد و دفع اسيداوريك را تسهيل مي‌كند.
5- احتمال بروز تهوع و استفراغ شديد وجود دارد و ممكن است اين عوارض به مدت 48-24 ساعت ادامه يابند.
6- در صورت گلودرد، تب يا هرگونه علائم خونريزي به پزشك اطلاع دهيد.
مصرف در سالمندان: در بيماران سالخورده احتمال بروز مسموميت قلبي ناشي از مصرف اين دارو بيشتر است.
از آنجايي كه ذخيره مغز استخوان در بيماران سالخورده بسيار كم است، پيگيري وضعيت بيمار از نظر بروز مسموميت هماتولوژيك بسيار ضروري است.
مصرف در كودكان: احتمال بروز مسمومست ناشي از مصرف اين دارو در كودكان، حتي با مصرف مقادير كم، بيشتر است. مقدار تام مصرف دارو در كودكان بزرگتر از دو سال mg/m2 300، و در كودكان كوچكتر از دو سال mg/kg 10 است.
مصرف در شيردهي: ترشح دانوروبيسين در شير مشخص نيست، ولي به دليل خطر بروز عوارض جانبي و موتاژنيك و كارسينوژنيك بودن دارو براي شيرخوار، شيردهي در طول درمان با دانوروبيسين توصيه نمي‌شود.
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
مصرف دانوروبيسين ممكن است غلظت اسيداوريك خون و ادرار را افزايش دهد.
مصرف اين دارو ممكن است غلظتهاي سرمي آلكالين فسفاتاز، آسپارتات آمينوتراسفراز (AST) و بيليروبين را افزايش دهد كه نشان‌دهنده مسموميت كبدي ناشي از مصرف دارو است.
دارو باعث کاهش هموگلوبين، هماتوکريت، پلاکتها، و لکوسيتها مي‌شود.
توجه: موارد و مقدار مصرف اين دارو ممكن است تغيير يابد. براي كسب اطلاع جديد به منابع پزشكي مراجعه كنيد.
الف) فرونشاني لوسمي حاد غيرلنفوسيتيك (ميلوژنوز، مونوسيتيك، اريتروئيد).
بزرگسالان بزرگتر از 60 سال: mg/m2 30 وريدي روزانه از روز اول تا سوم کورس اول و دوم درمان و روز اول و دوم کورس بعدي درمان تجويز مي‌شود. تمام دوره‌هاي درماني همراه سيتوزين آرابينوزيد تجويز شود.
بزرگسالان کوچکتر از 60 سال: mg/m2 45 وريدي روزانه از روز اول تا سوم کورس اول و دوم درمان و روز اول و دوم کورس بعدي درمان تجويز مي‌شود. تمام دوره‌هاي درماني همراه سيتوزين آرابينوزيد تجويز شود.
ب) القاء درمان در لوسمي لنفوسيتيک حاد.
بزرگسالان: mg/m2 45 وريدي روزانه از روز اول تا سوم به همراه وين کريستين، پردنيزون وال ـ آسپاژيناز تجويز مي‌شود.
کودکان بزرگتر از 2 سال: mg/m2 25 وريدي هفتگي به مدت 6 هفته (در صورت لزوم) به همراه وين کريستين و پردنيزون مصرف مي‌شود.
کودکان کوچکتر از 2 سال که سطح بدن آنها کمتر از m2 5/0 است: دوز را بر مبناي وزن بدن( mg/kg 1) به جاي سطح بدن محاسبه کنيد.
تنظيم دوز: در صورت نارسايي کبدي يا کليوي، دوز را کاهش دهيد. اگر ميزان بيليروبين بين mg/dl 3-2/1است، دوز را 25% کاهش دهيد. اگر ميزان بيليروبين و کراتينين سرم بيشتر از mg/dl 3 است، دوز را 50% کاهش دهيد.
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف: حساسيت به دارو يا ديگر ترکيبات فرمولاسيون؛ نارسايي احتقاني قلب؛ LVEF کمتر از 40-30 درصد، آريتمي، سابقه سرکوب مغز استخوان.
موارد احتياط: در نارسايي کبدي يا کليوي و يا در بيماران با اختلالات صفراوي دوز دارو را کاهش دهيد. دارو بايد تحت نظر پزشک متخصص شيمي‌درماني تجويز شود.
در صورت نشت بافتي مي‌تواند باعث ايجاد نکروز شود. دارو به شدت باعث سرکوب مغز استخوان و ايجاد لکوپني و نوتروپني مي‌شود، که عوارض محدود کننده دوز دارو محسوب مي‌شود. سميت قلبي برگشت‌ناپذير با دوز توتال mg/m2 550 در بالغين و mg/m2 400 در کودکاني که راديوتراپي قفسه سينه دريافت مي‌کنند و mg/m2 300 در کودکان بزرگتر از دو سال يا mg/kg 10 در کودکان زير دو سال رخ مي‌دهد. اين عارضه ممکن است ضمن درمان يا چند ماه بعد رخ دهد. دوز تجمعي دارو، مصرف ساير داروهاي کارديو توکسيک يا راديوتراپي قفسه سينه در ايجاد اين عارضه مهم است. شيرخواران و کودکان به عوارض قلبي دارو حساس ترند در ضمن درمان LVEF و ECG را مانيتور کنيد.
لوکمي ثانويه ممکن است در صورت مصرف همزمان با ساير داروهاي شيمي‌درماني يا راديوتراپي همزمان رخ دهد.
عوارض جانبي:
قلبي ـ عروقي: كارديوميوپاتي برگشت‌ناپذير (به مقدار مصرف بستگي دارد)، تغييرات الكتروكارديوگرام، آريتمي.
دستگاه گوارش: اسهال، موکوزيت، تهوع، استفراغ.
پوست: آلوپسي، راش، سلوليت شديد (در صورت نشت بافتي).
ادراري ـ تناسلي: مسموميت كليوي، قرمزشدن موقت ادرار.
خون: كاهش فعاليت مغز استخوان (به مقدار مصرف بستگي دارد)، كم‌خوني، پان سيتوپني (تعداد سلولهاي خون بعداز 14-10 روز به حداقل مي‌رسد)، لكوپني، ترومبوسيتوپني.
كبدي: مسموميت كبدي.
موضعي: سلوليت شديد يا پوست‌انداختن بافت در صورت نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ.
ساير عوارض: تب، لرز.
توجه: در صورت بروز علائم نارسايي احتقاني قلب يا كارديوميوپاتي بايد مصرف دارو قطع شود.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: كاهش فعاليت مغز استخوان، تهوع، استفراغ و التهاب مخاط دهان.
درمان: معمولاً حمايتي است و شامل انتقال اجزاي خون و تجويز داروهاي ضد استفراغ مي‌شود.
تداخل دارويي:
مصرف همزمان با ساير داروهاي سمي براي كبد، ممكن است به افزايش خطر مسموميت با دانوروبيسين منجر شود.
مخلوط كردن دانوروبيسين با هپارين سديم يا دگزمتازون فسفات موجب تشكيل رسوب مي‌شوند.
مصرف همزمان با سيکلوفسفاميد، ريسک عوارض قلبي را افزايش مي‌دهد.
مصرف همزمان با ساير داروهاي ميلو ساپرسيو، باعث اثرات تجمعي در سرکوب مغز استخوان مي‌شود.
مکانيسم اثر:
اين دارو با قرارگرفتن در ميان جفت‌بازهاي DNA و بازكردن رشته DNA اثر سمي براي سلول خود را اعمال مي‌كند و در نتيجه، ساخت DNA و RNA وابسته به DNA را مهار مي‌كند. همچنين ممكن است از فعاليت پلي‌مراز جلوگيري كند و راديکالهاي آزادي توليد مي‌کند که باعث آسيب به DNA مي‌شود.
فارماكوكينتيك:
جذب: اين دارو بايد از راه تزريق وريدي مصرف شود.
پخش: به‌طور گسترده در داخل بافتهاي بدن انتشار مي‌يابد و بالاترين غلظتها در طحال، كليه، كبد، ريه و قلب يافت مي‌شود. از سد مغزي- خوني عبور نمي‌كند.
متابوليسم: به‌ميزان زيادي در كبد و توسط آنزيمهاي ميكروزومي متابوليزه مي‌شود. يكي از متابوليت‌هاي آن فعاليت سمي براي سلول دارد.
دفع: دانوروبيسين و متابوليت‌هاي آن عمدتاً از طريق صفرا و به مقدار كمي از راه ادرار دفع مي‌شوند. حذف اين دارو از پلاسما داري دو مرحله است كه نيمه عمر مرحله اول آن 45 دقيقه و نيمه عمر مرحله نهايي آن 5/18 ساعت است.
اشكال دارويي:
Injection, Powder: 20mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: آنتي‌بيوتيك آنتراسيکلين (غير وابسته به چرخه سلولي).
طبقه‌بندي درماني: ضد نئوپلاسم.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده D
نام‌هاي تجاري: Daunoblastina
ملاحظات اختصاصي
1- براي تهيه محلول تزريقي، چهار ميلي‌ليتر آب استريل براي تزريق به ويال 20 ميلي‌گرمي دارو اضافه مي‌شود تا محلول حاوي mg/ml 5 دانوروبيسين به‌دست آيد.
2- اين دارو را مي‌توان با 100 ميلي‌ليتر دكستروز پنج درصد در آب يا محلول كلرور سديم تزريقي رقيق نمود و طي 45-30 دقيقه انفوزيون كرد.
3- براي تزريق وريدي، بايد محلول تهيه‌شده را به داخل سرنگ حاوي 15-10 ميلي‌ليتر محلول كلرور سديم تزريق بكشيد و طي 3-2 دقيقه به داخل لوله انفوزيون وريدي در حال جريان تزريق كرد. محلول تهيه‌شده به‌مدت 24 ساعت در دماي اتاق پايدار است.
4- رنگ قرمز دارو شبيه دوكسوروبيسين به‌نظر مي‌آيد. اين دو دارو را نبايد با يكديگر اشتباه گرفت.
5- بروز اريتماتوز در طول وريد يا برافروختگي در صورت، نشان‌دهنده آن است كه سرعت تجويز دارو زياد بوده است.
6- نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ را مي‌توان با مصرف پوستي دي‌متيل سولفوكسيد و گذاشتن يخ بر روي موضع درمان كرد.
7- براي جلوگيري يا درمان تهوع و استفراغ ناشي از مصرف اين دارو مي‌توان از داروهاي ضد استفراغ استفاده كرد.
8- براي جلوگيري از بروز كارديوميوپاتي، مقدار تجمعي دارو نبايد از mg/m2 550 بيشتر شود (mg/m2 450-400 در مواردي كه بيمار سابقه درمان با ساير داروهاي سمي قلب، مانند سيكلوفسفاميد، يا پرتودرماني دارد).
9- ECG و ميزان EF به‌طور مرتب ضمن درمان و قبل از شروع درمان مانيتور شوند، تغييرات آنها مي‌تواند بيانگر شروع کارديوميوپاتي باشد.
10- شمارش تام سلولهاي خون و ارزيابي كار كبد به‌طور مرتب پيگيري شود.
11- پوست ممکن است در نواحي که تحت راديوتراپي قبلي بوده است، تيره‌تر يا قرمزتر به نظر بيايد.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- رنگ ادرار ممكن است به مدت 2-1 روز قرمز شود. اين تغيير رنگ ناشي از مصرف دارو است و نشان‌دهنده خونريزي نيست.
2- با مصرف اين دارو ممكن است طاسي بروز كند، ولي پس از خاتمه درمان اين عارضه معمولاً برطرف مي‌شود.
3- از تماس با افراد مبتلا به عفونت خودداري كنيد.
4- مصرف مايعات زياد، حجم ادرار را افزايش مي‌دهد و دفع اسيداوريك را تسهيل مي‌كند.
5- احتمال بروز تهوع و استفراغ شديد وجود دارد و ممكن است اين عوارض به مدت 48-24 ساعت ادامه يابند.
6- در صورت گلودرد، تب يا هرگونه علائم خونريزي به پزشك اطلاع دهيد.
مصرف در سالمندان: در بيماران سالخورده احتمال بروز مسموميت قلبي ناشي از مصرف اين دارو بيشتر است.
از آنجايي كه ذخيره مغز استخوان در بيماران سالخورده بسيار كم است، پيگيري وضعيت بيمار از نظر بروز مسموميت هماتولوژيك بسيار ضروري است.
مصرف در كودكان: احتمال بروز مسمومست ناشي از مصرف اين دارو در كودكان، حتي با مصرف مقادير كم، بيشتر است. مقدار تام مصرف دارو در كودكان بزرگتر از دو سال mg/m2 300، و در كودكان كوچكتر از دو سال mg/kg 10 است.
مصرف در شيردهي: ترشح دانوروبيسين در شير مشخص نيست، ولي به دليل خطر بروز عوارض جانبي و موتاژنيك و كارسينوژنيك بودن دارو براي شيرخوار، شيردهي در طول درمان با دانوروبيسين توصيه نمي‌شود.
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
مصرف دانوروبيسين ممكن است غلظت اسيداوريك خون و ادرار را افزايش دهد.
مصرف اين دارو ممكن است غلظتهاي سرمي آلكالين فسفاتاز، آسپارتات آمينوتراسفراز (AST) و بيليروبين را افزايش دهد كه نشان‌دهنده مسموميت كبدي ناشي از مصرف دارو است.
دارو باعث کاهش هموگلوبين، هماتوکريت، پلاکتها، و لکوسيتها مي‌شود.