آیا میدانید:
که سريعترين قطار دنيا ٥٨١ کيلومتر سرعت دارد که اين نوع قطارها در ژاپن وجود دارند ؟
دسته بندی ها
اطلاعات داروی متيل فنيدات ریتالین
دارو مورد نظر را انتخاب کنید
موارد و مقدار مصرف:
الف) کاهش توجه همراه با فعاليت مفرط (ADHD).
کودکان شش ساله و بزرگتر: ابتدا، مقدار mg/day 10 -5 قبل از صبحانه و ناهار از راه خوراکي مصرف مي‌شود. سپس، در صورت لزوم، تا رسيدن به مقدار روزانه mg/kg 2، هر هفته مقدار 10 -5 ميلي گرم به مقدار مصرف اضافه مي‌شود. حداکثر مقدار مصرف mg/day 60 است.
ب) نارکولپسي.
بزرگسالان: از راه خوراکي، مقدار 10 ميلي گرم، 3-2 بار در روز، نيم ساعت تا 45 دقيقه قبل از غذا مصرف مي‌شود. مقدار مصرف بر اساس احتياجات بيمار متفاوت بوده و ممکن است بين mg/day 60 -40 متغير باشد.
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
مصرف همزمان با کافئين ممکن است اثربخشي متيل فنيدات را در ADHD کاهش دهد.
مصرف همزمان با مهارکننده‌هاي مونوآمين اکسيداز (MAO) (يا داروهايي که فعاليت مهارکننده مونوآمين اکسيداز دارند) يا طي 14 روز پس از قطع مصرف اين داروها ممکن است موجب بروز زيادي شديد فشار خون شود.
متيل فنيدات ممکن است موجب مهار متابوليسم و افزايش غلظت سرمي داروهاي ضد تشنج (فني توئين، فنوباربيتال، پريميدون)، داروهاي ضد انعقاد کوماريني و داروهاي ضد افسردگي سه حلقه‌اي، فنيل بوتازون و SSRI شود.
اين دارو ممکن است اثرات کاهنده فشار خون گوانتيدين و برتيليوم را کاهش دهد.
عوارض جانبي:
ملاحظات اختصاصي
1ـ متيل فنيدات داروي انتخابي براي ADHD است. درمان معمولاً بعد از رسيدن به بلوغ قطع مي‌شود.
2ـ در شروع درمان بايد به طور دقيق بيمار را تحت نظر گرفت. دارو ممکن است موجب تسريع بروز سندرم Gilles de la Tourette شود.
3ـ علائم حياتي بيمار از نظر افزايش فشار خون يا علائم ديگر تحريک بيش از حد، بايد به طور مرتب پيگيري گردند. براي جلوگيري از بي خوابي، از مصرف دارو به هنگام شب خودداري شود.
4ـ اين دارو ممکن است آستانه حملات تشنجي را در اختلالات تشنجي کاهش دهد.
5ـ شمارش کامل سلولهاي خوني، شمارش پلاکتي و شمارش افتراقي گلبولهاي سفيد خون، در صورت مصرف طولاني مدت دارو، بايد انجام شود.
6ـ در صورت کاهش استرس (پايان هفته، تعطيلات مدرسه) قطع متناوب مصرف دارو ممکن است از بروز تحمل جلوگيري کند و مي‌توان با شروع مصرف مجدد، مقدار دارو را کاهش داد.
7ـ احتمال سوء مصرف دارو زياد است. براي رفع خستگي نبايد از دارو استفاده شود. بعضي از افراد قرصها را حل کرده و تزريق مي‌کنند.
8ـ بعد از مصرف مقدار زياد و طولاني مدت دارو، قطع ناگهاني مصرف آن ممکن است افسردگي شديد را آشکار سازد. کاهش تدريجي مقدار مصرف دارو از بازگشت افسردگي حاد جلوگيري مي‌کند.
9ـ از مصرف اين دارو براي تحريک CNS بايد خودداري شود، زيرا تحريک CNS همزمان با تضعيف آن ممکن است موجب بروز ناپايداري عصبي و بروز حملات تشنجي شود.
10ـ اگر به صورت پارادوکسيکال علائم بدتر شدن در دوره درمان اتفاق بيفتد، دوز را کم کرده يا دارو را متوقف کنيد.
11- اگر پس از يک ماه و مصرف دوزاژ مناسب دارو بهبودي ايجاد نشد، دارو را متوقف کنيد.
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
اين دارو مي‌تواند شمارش گلوبولهاي سفيد و پلاکت و سطح هموگلوبين را کاهش دهد.
مکانيسم اثر:
اثر محرک CNS: محل فعاليت متيل فنيدات عمدتاً در قشر مغز و سيستم فعال کننده مشبک (RAS) است. اين دارو ذخاير نوراپي نفرين را از انتهاي اعصاب آزاد کرده و انتقال تکانه‌هاي عصبي را افزايش مي‌دهد. با مقادير زياد، اثرات اين دارو به واسطه دوپامين بروز مي‌کنند.
متيل فنيدات براي درمان نارکولپسي و به عنوان داروي کمکي در درمان مسائل رواني ـ اجتماعي درADHD به کار مي‌رود. اين دارو مانند آمفتامين، اثر آرام کننده متناقض، در کودکان داراي فعاليت مفرط دارد.
فارماکوکينتيک
جذب: متيل فنيدات پس از مصرف خوراکي به سرعت و به طور کامل از دستگاه گوارش جذب مي‌شود. طول مدت اثر دارو معمولاً 6-4 ساعت است (در افراد مختلف به طور قابل ملاحظه‌اي متفاوت است).
پخش: مشخص نيست.
متابوليسم: متيل فنيدات به وسيله کبد متابوليزه مي‌شود.
دفع: متيل فنيدات از طريق ادرار دفع مي‌شود.
فارماكوكينتيك:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: در بيماران حساس به اين داروها، مبتلايان به گلوکوم، تيکهاي حرکتي، سابقه خانوادگي يا تشخيص سندرم توره، تشنج، ديابت، بي خوابي، پورفيري، يا سابقه اضطراب هاي قابل توجه، فشارهاي روحي يا آشفتگي و در فاصله 14 روز از درمان با مهارکننده‌هاي MAO منع مصرف دارد. بهتر است در بيماران با اختلالات ساختاري قلب استفاده نشود.
موارد احتياط : در دوران شيردهي، بيماران با سابقه تشنج، سوء مصرف داروها، فشار خون بالا، اختلالات EEG، سابقه وابستگي دارويي، الکليسم، يا سايکوز با احتياط مصرف شود.
اشكال دارويي:
Tablet: 10mg
Tablet, Extended Release: 20mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: محرک CNS، پيپريديني.
طبقه‌بندي درماني: محرک سيستم اعصاب مرکزي (CNS).
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
نام‌هاي تجاري: Ritalin
نکات قابل توصيه به بيمار
1ـ منافع و مضرات دارو را از پزشک خود سؤال کنيد.
2ـ براي جلوگيري از تحريک اضافي CNS، از مصرف کافئين خودداري کنيد. تغيير مقدار مصرف دارو بايد زير نظر پزشک انجام شود.
3ـ در صورت ابتلا به نارکولپسي، بايد اولين مقدار مصرف را هنگام بيداري مصرف کنيد. در صورت ابتلا به ADHD، براي جلوگيري از بي خوابي، آخرين مقدار مصرف را چند ساعت قبل از خواب مصرف کنيد.
4ـ از مصرف داروهايي که خستگي را پنهان مي‌کنند، خودداري کرده و به مقدار کافي استراحت کنيد. در صورت بروز تحريک بيش از حد CNS، به پزشک اطلاع دهيد.
5ـ در صورت ابتلا به ديابت، غلظت خوني گلوکز را پيگيري کنيد، زيرا اين دارو ممکن است نياز به انسولين را تغيير دهد.
6ـ تا مشخص شدن اثرات تسکين بخش دارو، از انجام فعاليتهاي خطرناکي که احتياج به هوشياري ذهني دارند، خودداري کنيد.
7ـ براي کم کردن بي خوابي، آخرين دوز دارو بايد قبل از ساعت 6 عصر مصرف شود.
مصرف در كودكان: مصرف متيل فنيدات در ADHD کودکان کوچکتر از شش سال توصيه نمي‌شود؛ دارو مي‌تواند رشد کودکان را متوقف کند. تمام بيماران بايد پيگيري شوند.
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: عصبانيت، بي خوابي، سرگيجه، سردرد، آکاتيزي، ديسکينزي، سندرم Gilles de la Tourette، تشنج، تغيير روحي.
قلبي ـ عروقي: طپش قلب، آنژين، تاکيکاردي، تغييرات فشار خون و تعداد ضربان قلب، آريتمي.
پوست: بثورات پوستي، کهير، درماتيت اکسفولياتيو، اريتم مولتي فرم.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، درد شکم، بي اشتهايي، کم شدن اشتها.
چشم، گوش، حلق، بيني: فارنژيت، سينوزيت.
خون: آنمي، لکوپني، ترومبوسيتوپني، پورپوراي ترومبوسيتوپنيک.
متابوليک: کاهش وزن.
تنفسي: سرفه، عفونت مجراي تنفسي فوقاني.
ساير عوارض: عفونتهاي ويروسي.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: احساس سرخوشي، اغتشاش شعور، دليريوم، اغما، پسيکوز سمي، آشفتگي، سردرد، استفراغ، خشکي دهان، ميدرياز، صدمه زدن به خود، تب، تعريق بيش از حد، لرزش، تشديد رفلكسها، پرش عضلاني، حملات تشنجي، برافروختگي، زيادي فشار خون، تاکيکاردي، طپش قلب، آريتمي.
درمان: علامتي و حمايتي است. علائم حياتي و تعادل آب و الکتروليت بايد به طور دقيق پيگيري شود. بيمار را بايد در يک اتاق خنک نگه داشته و درجه حرارت بدن او را اندازه گرفت. تحريکات خارجي را به حداقل رسانده و از صدمه رساندن بيمار به خود جلوگيري کرد. پتوهاي خنک کننده ممکن است لازم باشد.
الف) کاهش توجه همراه با فعاليت مفرط (ADHD).
کودکان شش ساله و بزرگتر: ابتدا، مقدار mg/day 10 -5 قبل از صبحانه و ناهار از راه خوراکي مصرف مي‌شود. سپس، در صورت لزوم، تا رسيدن به مقدار روزانه mg/kg 2، هر هفته مقدار 10 -5 ميلي گرم به مقدار مصرف اضافه مي‌شود. حداکثر مقدار مصرف mg/day 60 است.
ب) نارکولپسي.
بزرگسالان: از راه خوراکي، مقدار 10 ميلي گرم، 3-2 بار در روز، نيم ساعت تا 45 دقيقه قبل از غذا مصرف مي‌شود. مقدار مصرف بر اساس احتياجات بيمار متفاوت بوده و ممکن است بين mg/day 60 -40 متغير باشد.
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
مصرف همزمان با کافئين ممکن است اثربخشي متيل فنيدات را در ADHD کاهش دهد.
مصرف همزمان با مهارکننده‌هاي مونوآمين اکسيداز (MAO) (يا داروهايي که فعاليت مهارکننده مونوآمين اکسيداز دارند) يا طي 14 روز پس از قطع مصرف اين داروها ممکن است موجب بروز زيادي شديد فشار خون شود.
متيل فنيدات ممکن است موجب مهار متابوليسم و افزايش غلظت سرمي داروهاي ضد تشنج (فني توئين، فنوباربيتال، پريميدون)، داروهاي ضد انعقاد کوماريني و داروهاي ضد افسردگي سه حلقه‌اي، فنيل بوتازون و SSRI شود.
اين دارو ممکن است اثرات کاهنده فشار خون گوانتيدين و برتيليوم را کاهش دهد.
عوارض جانبي:
ملاحظات اختصاصي
1ـ متيل فنيدات داروي انتخابي براي ADHD است. درمان معمولاً بعد از رسيدن به بلوغ قطع مي‌شود.
2ـ در شروع درمان بايد به طور دقيق بيمار را تحت نظر گرفت. دارو ممکن است موجب تسريع بروز سندرم Gilles de la Tourette شود.
3ـ علائم حياتي بيمار از نظر افزايش فشار خون يا علائم ديگر تحريک بيش از حد، بايد به طور مرتب پيگيري گردند. براي جلوگيري از بي خوابي، از مصرف دارو به هنگام شب خودداري شود.
4ـ اين دارو ممکن است آستانه حملات تشنجي را در اختلالات تشنجي کاهش دهد.
5ـ شمارش کامل سلولهاي خوني، شمارش پلاکتي و شمارش افتراقي گلبولهاي سفيد خون، در صورت مصرف طولاني مدت دارو، بايد انجام شود.
6ـ در صورت کاهش استرس (پايان هفته، تعطيلات مدرسه) قطع متناوب مصرف دارو ممکن است از بروز تحمل جلوگيري کند و مي‌توان با شروع مصرف مجدد، مقدار دارو را کاهش داد.
7ـ احتمال سوء مصرف دارو زياد است. براي رفع خستگي نبايد از دارو استفاده شود. بعضي از افراد قرصها را حل کرده و تزريق مي‌کنند.
8ـ بعد از مصرف مقدار زياد و طولاني مدت دارو، قطع ناگهاني مصرف آن ممکن است افسردگي شديد را آشکار سازد. کاهش تدريجي مقدار مصرف دارو از بازگشت افسردگي حاد جلوگيري مي‌کند.
9ـ از مصرف اين دارو براي تحريک CNS بايد خودداري شود، زيرا تحريک CNS همزمان با تضعيف آن ممکن است موجب بروز ناپايداري عصبي و بروز حملات تشنجي شود.
10ـ اگر به صورت پارادوکسيکال علائم بدتر شدن در دوره درمان اتفاق بيفتد، دوز را کم کرده يا دارو را متوقف کنيد.
11- اگر پس از يک ماه و مصرف دوزاژ مناسب دارو بهبودي ايجاد نشد، دارو را متوقف کنيد.
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
اين دارو مي‌تواند شمارش گلوبولهاي سفيد و پلاکت و سطح هموگلوبين را کاهش دهد.
مکانيسم اثر:
اثر محرک CNS: محل فعاليت متيل فنيدات عمدتاً در قشر مغز و سيستم فعال کننده مشبک (RAS) است. اين دارو ذخاير نوراپي نفرين را از انتهاي اعصاب آزاد کرده و انتقال تکانه‌هاي عصبي را افزايش مي‌دهد. با مقادير زياد، اثرات اين دارو به واسطه دوپامين بروز مي‌کنند.
متيل فنيدات براي درمان نارکولپسي و به عنوان داروي کمکي در درمان مسائل رواني ـ اجتماعي درADHD به کار مي‌رود. اين دارو مانند آمفتامين، اثر آرام کننده متناقض، در کودکان داراي فعاليت مفرط دارد.
فارماکوکينتيک
جذب: متيل فنيدات پس از مصرف خوراکي به سرعت و به طور کامل از دستگاه گوارش جذب مي‌شود. طول مدت اثر دارو معمولاً 6-4 ساعت است (در افراد مختلف به طور قابل ملاحظه‌اي متفاوت است).
پخش: مشخص نيست.
متابوليسم: متيل فنيدات به وسيله کبد متابوليزه مي‌شود.
دفع: متيل فنيدات از طريق ادرار دفع مي‌شود.
فارماكوكينتيك:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: در بيماران حساس به اين داروها، مبتلايان به گلوکوم، تيکهاي حرکتي، سابقه خانوادگي يا تشخيص سندرم توره، تشنج، ديابت، بي خوابي، پورفيري، يا سابقه اضطراب هاي قابل توجه، فشارهاي روحي يا آشفتگي و در فاصله 14 روز از درمان با مهارکننده‌هاي MAO منع مصرف دارد. بهتر است در بيماران با اختلالات ساختاري قلب استفاده نشود.
موارد احتياط : در دوران شيردهي، بيماران با سابقه تشنج، سوء مصرف داروها، فشار خون بالا، اختلالات EEG، سابقه وابستگي دارويي، الکليسم، يا سايکوز با احتياط مصرف شود.
اشكال دارويي:
Tablet: 10mg
Tablet, Extended Release: 20mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: محرک CNS، پيپريديني.
طبقه‌بندي درماني: محرک سيستم اعصاب مرکزي (CNS).
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
نام‌هاي تجاري: Ritalin
نکات قابل توصيه به بيمار
1ـ منافع و مضرات دارو را از پزشک خود سؤال کنيد.
2ـ براي جلوگيري از تحريک اضافي CNS، از مصرف کافئين خودداري کنيد. تغيير مقدار مصرف دارو بايد زير نظر پزشک انجام شود.
3ـ در صورت ابتلا به نارکولپسي، بايد اولين مقدار مصرف را هنگام بيداري مصرف کنيد. در صورت ابتلا به ADHD، براي جلوگيري از بي خوابي، آخرين مقدار مصرف را چند ساعت قبل از خواب مصرف کنيد.
4ـ از مصرف داروهايي که خستگي را پنهان مي‌کنند، خودداري کرده و به مقدار کافي استراحت کنيد. در صورت بروز تحريک بيش از حد CNS، به پزشک اطلاع دهيد.
5ـ در صورت ابتلا به ديابت، غلظت خوني گلوکز را پيگيري کنيد، زيرا اين دارو ممکن است نياز به انسولين را تغيير دهد.
6ـ تا مشخص شدن اثرات تسکين بخش دارو، از انجام فعاليتهاي خطرناکي که احتياج به هوشياري ذهني دارند، خودداري کنيد.
7ـ براي کم کردن بي خوابي، آخرين دوز دارو بايد قبل از ساعت 6 عصر مصرف شود.
مصرف در كودكان: مصرف متيل فنيدات در ADHD کودکان کوچکتر از شش سال توصيه نمي‌شود؛ دارو مي‌تواند رشد کودکان را متوقف کند. تمام بيماران بايد پيگيري شوند.
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: عصبانيت، بي خوابي، سرگيجه، سردرد، آکاتيزي، ديسکينزي، سندرم Gilles de la Tourette، تشنج، تغيير روحي.
قلبي ـ عروقي: طپش قلب، آنژين، تاکيکاردي، تغييرات فشار خون و تعداد ضربان قلب، آريتمي.
پوست: بثورات پوستي، کهير، درماتيت اکسفولياتيو، اريتم مولتي فرم.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، درد شکم، بي اشتهايي، کم شدن اشتها.
چشم، گوش، حلق، بيني: فارنژيت، سينوزيت.
خون: آنمي، لکوپني، ترومبوسيتوپني، پورپوراي ترومبوسيتوپنيک.
متابوليک: کاهش وزن.
تنفسي: سرفه، عفونت مجراي تنفسي فوقاني.
ساير عوارض: عفونتهاي ويروسي.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: احساس سرخوشي، اغتشاش شعور، دليريوم، اغما، پسيکوز سمي، آشفتگي، سردرد، استفراغ، خشکي دهان، ميدرياز، صدمه زدن به خود، تب، تعريق بيش از حد، لرزش، تشديد رفلكسها، پرش عضلاني، حملات تشنجي، برافروختگي، زيادي فشار خون، تاکيکاردي، طپش قلب، آريتمي.
درمان: علامتي و حمايتي است. علائم حياتي و تعادل آب و الکتروليت بايد به طور دقيق پيگيري شود. بيمار را بايد در يک اتاق خنک نگه داشته و درجه حرارت بدن او را اندازه گرفت. تحريکات خارجي را به حداقل رسانده و از صدمه رساندن بيمار به خود جلوگيري کرد. پتوهاي خنک کننده ممکن است لازم باشد.
