اطلاعات داروی پردنيزولون
دارو مورد نظر را انتخاب کنید
موارد و مقدار مصرف:
الف) درمان التهاب شديد يا سركوب فعاليت سيستم ايمني.
بزرگسالان: از راه خوراكي، مقدار 15-5/2 ميلي گرم 4-2 بار در روز مصرف مي‌شود.
كودكان: از راه خوراكي، مقدار mg/kg/day 2-14/0 يا 6-4 در چهار دوز منقسم مصرف مي شود.
ب) تشديد حاد مولتيپل اسكلروزيس.
كودكان: mg/kg 200 خوراكي، به مدت يك هفته و به دنبال آن mg 80 يك روز در ميان تا 1 ماه مصرف مي شود.
پ) سندرم نفروتيك.
كودكان: 60، خوراكي در 3 دوز منقسم، به مدت 4 هفته و به دنبال آن يك روز در ميان 40 به صورت تك دوز روزانه تا 4 هفته استفاده مي شود.
ت) آسم كنترل نشده در بيماراني كه كورتيكواستروئيدهاي استنشاقي و برونكوديلاتورهاي طولاني اثر دريافت مي كنند.
كودكان: mg/kg/day 2-1 خوراكي به صورت تك دوز يا منقسم مصرف مي شود. درمان كوتاه مدت بايد تا زمان كنترل علائم ادامه يابد كه معمولاً 3 تا 10 روز طول مي كشد. شواهدي در دسترس نيست كه قطع تدريجي دوز مصرفي پس از بهبود، مانع عود علائم شود.
مكانيسم اثر
اثر ضد التهاب: پردنيزولون ساخت آنزيم هاي لازم براي كاهش پاسخ التهابي را تحريك مي كند. اين دارو با كاهش فعاليت و حجم سيستم لنفاوي (كه سبب بروز لنفوسيتوپني، كاهش غلظت ايمونوگلوبولينها و كمپلمان و كاهش عبور كمپلكس هاي ايمني از غشاهاي پايه مي شود) و احتمالاً با كاهش واكنش مجدد بافتها نسبت به تداخل آنتي ژن ـ آنتي بادي موجب كاهش فعاليت سيستم ايمني مي گردد.
مينرالوكورتيكوئيدها از طريق اثر بر روي كليه‌ها در توبولهاي انتهايي كليه باز جذب يونهاي سديم (و در نتيجه آب) از مايع داخل توبولي به داخل پلاسما و دفع يونهاي پتاسيم و هيدروژن را افزايش داده و از اين طريق هومئوستاز الكتروليتها را در بدن تنظيم مي كنند.
پردنيزولون يك آدرنوكورتيكوئيد با خواص گلوكوكورتيكوئيدي و مينرالوكورتيكوئيدي است. اين دارو يك مينرالوكورتيكوئيد ضعيف با نصف قدرت اثر هيدروكورتيزون و يك گلوكوكورتيكوئيد قوي است كه قدرت اثر آن چهار برابر هيدروكورتيزون هم وزن خود است. اين دارو عمدتاً به عنوان يك داروي ضد التهاب و سركوب كننده سيستم ايمني به كار مي رود. به دليل دسترسي به داروهاي قوي تر، از اثر مينرالوكورتيكوئيدي آن استفاده نمي شود.
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
در صورت مصرف همزمان با داروهاي ضد انعقاد خوراكي، پردنيزولون به ندرت ممكن است اثرات داروهاي فوق را از طريق مكانيسم هاي ناشناخته‌اي كاهش يا افزايش دهد.
گلوكوكورتيكوئيدها متابوليسم ايزونيازيد و ساليسيلاتها را افزايش داده موجب زيادي قند خون مي شوند. مقادير مصرف انسولين يا داروهاي خوراكي پايين آورنده قند خون در بيماران ديابتي بايد تنظيم شود. اين دارو ممكن است كاهش پتاسيم خون ناشي از مصرف مدرها يا آمفوتريسين B را تشديد كند. كاهش پتاسيم خون ممكن است خطر مسموميت را در بيماراني كه گليكوزيدهاي ديژيتال مصرف مي كنند، افزايش دهد.
باربيتوراتها، فني توئين و ريفامپين ممكن است با افزايش متابوليسم كبدي كورتيكواستروئيدها موجب كاهش اثرات اين دارو شوند.
كلستيرامين و ضد اسيدها با جذب سطحي كورتيكواستروئيدها و در نتيجه كاهش جذب اين دارو، اثر پردنيزولون را كاهش مي دهند.
مصرف همزمان با استروژنها ممكن است متابوليسم پردنيزولون را از طريق افزايش غلظت ترانس كورتين، كاهش دهد. نيمه عمر كورتيكواستروئيد به دليل افزايش پيوند پروتئيني طولاني مي شود.
مصرف همزمان با داروهاي ايجاد کننده زخم، مانند داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي، ممكن است خطر بروز زخم گوارشي را افزايش دهد.
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
پردنيزولون واكنش آزمونهاي پوستي را كاهش مي دهد، موجب بروز نتايج منفي كاذب در آزمون نيترو بلوتترازوليوم براي جستجوي عفونتهاي باكتريايي سيستميك مي شود، برداشت يد 131 و غلظت يد پيوند يافته به پروتئين را در آزمونهاي عملكرد تيروئيد كاهش مي دهد، ممكن است غلظت گلوكز و كلسترول را افزايش و غلظت سرمي پتاسيم، كلسيم، تيروكسين و تري يدوتيرونين را كاهش و غلظت ادراري گلوكز و كلسيم را افزايش دهد.
مکانيسم اثر:
فارماكوكينتيك
جذب: از راه خوراكي به راحتي جذب مي شود. اوج اثر دارو طي حدود 2-1 ساعت حاصل مي گردد.
پخش: به سرعت از خون خارج شده و در عضله، كبد، پوست، روده‌ها و كليه انتشار مي يابد. به ميزان زيادي به پروتئينهاي پلاسما (ترانس كورتين و آلبومين) پيوند مي يابد. فقط جزء پيوند نيافته به پروتئين آن فعال است. آدرنوكورتيكوئيدها در شير ترشح شده و از جفت عبور مي كنند.
متابوليسم: در كبد به متابوليتهاي غير فعال سولفات و گلوكورونيد متابوليزه مي شود.
دفع: متابوليتهاي غير فعال و مقادير كمي از داروي متابوليزه نشده از طريق ادرار دفع مي شوند. مقادير غير قابل ملاحظه‌اي از راه مدفوع دفع مي شود. نيمه عمر بيولوژيك دارو 36-18 ساعت است.
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط به دارو، و يا در بيماران مبتلا به عفونتهاي سيستميك قارچي (بجز در نارسايي غده فوق كليوي)، مصرف همزمان واكسنهاي زنده.
موارد احتياط: زخم گوارشي، بيماري كليوي، زيادي فشار خون، استئوپروز، ديابت، اختلالات ترومبوآمبوليك، حملات تشنجي، مياستني گراويس، نارسايي احتقاني قلب (CHF)، سل، كمي آلبومين خون، كم كاري تيروئيد، سيروز كبدي، ناپايداري رواني، تمايلات سايكوتيك، زيادي چربي خون، گلوكوم، آب مرواريد (ممكن است اين موارد را تشديد كند).
بيماران مبتلا به عفونتهاي ويروسي يا باكتريايي كه با داروهاي ضد ميكروبي كنترل نشده‌اند.
اشكال دارويي:
Tablet: 5, 20, 50mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: گلوكوكورتيكوئيد، مينرالوكورتيكوئيد.
طبقه‌بندي درماني: ضد التهاب، سرکوب کننده سيستم ايمني.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي
بايد تعيين شود كه آيا بيمار به كورتيكواستروئيدهاي ديگر حساسيت دارد يا نه؟
در طول درمان، وزن، فشار خون و سطح الكتروليتهاي بيمار بايد پايش شود.
اكثر عوارض جانبي ناشي از كورتيكواستروئيدها وابسته به دوز يا مدت مصرف هستند.
دارو بايد همراه غذا مصرف شود تا تحريك گوارشي كاهش يابد. ممكن است بيمار براي كاهش تحريك گوارشي نياز به استفاده از دارو داشته باشد.
در صورت عدم منع مصرف، رژيم كم سديم و پر پتاسيم و پر پروتئين بدهيد.
دارو ممكن است علائم عفونت، شامل آميبيازيس نهفته را پوشانده يا آن را تشديد نمايد.
پس از مصرف طولاني مدت، دارو را به تدريج قطع نماييد.
هشدار: پس از قطع مصرف ناگهاني، بيمار ممكن است دچار التهاب واجهشي، خستگي، ضعف، درد مفاصل، تب، سرگيجه، خواب آلودگي، افسردگي، غش، افت فشار وضعيتي، تنگي نفس، بي اشتهايي و هايپوگليسمي شود.
نكات قابل توصيه به بيمار
دارو نبايد بطور ناگهاني قطع شود.
قرص‌ها را مي توان همراه غذا يا شير مصرف نمود.
علائم نارسايي اوليه آدرنال عبارتند از : خستگي، ضعف عضلاني، درد مفاصل، تب، بي اشتهايي، تهوع، تنگي نفس، سرگيجه، غش.
افزايش وزن ناگهاني و تورم قسمتهاي مختلف بدن را بايد سريعاً به پزشك اطلاع دهيد.
عدم بهبود زخم را بايد به پزشك اطلاع دهيد.
بيماراني كه بطور طولاني مدت اين دارو را مصرف مي كنند، بايد ورزش كنند و نيز مكمل كلسيم و ويتامين D دريافت كنند.
بيمار بايد از واكسيناسيون در طول مصرف اين دارو پرهيز نمايد.
بيمار بايد علائم عفونت را بشناسد.
عوارض جانبي
اعصاب مركزي: احساس سرخوشي، بي خوابي، سردرد، رفتار سايكوتيك، سودوتومور مغزي، تشنج.
قلبي ـ عروقي: نارسايي احتقاني قلب (CHF)، زيادي فشار خون، ادم، آريتمي‌ها، ترومبوآمبولي، ترومبوفلبيت.
پوست: تأخير در ترميم زخمها ، آكنه، بثورات پوستي، استريا (striae)، پرمويي.
چشم، دهان: آب مرواريد ، گلوكوم، برفك دهان.
دستگاه گوارش: زخم گوارشي، تحريك، افزايش اشتها، تهوع، استفراغ، پانكرآتيت.
متابوليك: كمي پتاسيم خون، افزايش وزن بدن، زيادي قند خون، مهار رشد در كودكان، عدم تحمل كربوهيدرات.
عضلاني ـ اسكلتي: آتروفي عضلات، ضعف، استئوپروز.
ادراري ـ تناسلي: اختلالات قاعدگي.
ساير عوارض: علائم كوشينگوئيد، افزايش حساسيت به عفونت، نارسايي حاد آدرنال (در شرايط افزايش استرس ناشي از عفونت، جراحي يا تروما).
قطع ناگهاني مصرف دارو مي تواند مرگ آور باشد يا ممكن است بيماري زمينه‌اي را تشديد كند.
مسموميت و درمان
بلع يك باره دارو، حتي در مقادير خيلي زياد، به ندرت موجب بروز مشكلات باليني مي شود. مصرف دارو به مدت كمتر از سه هفته، حتي با مقادير زياد، به ندرت سبب بروز علائم و نشانه‌هاي مسموميت مي شود، ولي مصرف طولاني مدت دارو اثرات فيزيولوژيك از جمله سركوب محور هيپوتالاموس ـ هيپوفيز ـ غده فوق كليوي، بروز ظاهر كوشينگوئيد، ضعف عضلاني و استئوپروز به وجود مي‌آورد.
الف) درمان التهاب شديد يا سركوب فعاليت سيستم ايمني.
بزرگسالان: از راه خوراكي، مقدار 15-5/2 ميلي گرم 4-2 بار در روز مصرف مي‌شود.
كودكان: از راه خوراكي، مقدار mg/kg/day 2-14/0 يا 6-4 در چهار دوز منقسم مصرف مي شود.
ب) تشديد حاد مولتيپل اسكلروزيس.
كودكان: mg/kg 200 خوراكي، به مدت يك هفته و به دنبال آن mg 80 يك روز در ميان تا 1 ماه مصرف مي شود.
پ) سندرم نفروتيك.
كودكان: 60، خوراكي در 3 دوز منقسم، به مدت 4 هفته و به دنبال آن يك روز در ميان 40 به صورت تك دوز روزانه تا 4 هفته استفاده مي شود.
ت) آسم كنترل نشده در بيماراني كه كورتيكواستروئيدهاي استنشاقي و برونكوديلاتورهاي طولاني اثر دريافت مي كنند.
كودكان: mg/kg/day 2-1 خوراكي به صورت تك دوز يا منقسم مصرف مي شود. درمان كوتاه مدت بايد تا زمان كنترل علائم ادامه يابد كه معمولاً 3 تا 10 روز طول مي كشد. شواهدي در دسترس نيست كه قطع تدريجي دوز مصرفي پس از بهبود، مانع عود علائم شود.
مكانيسم اثر
اثر ضد التهاب: پردنيزولون ساخت آنزيم هاي لازم براي كاهش پاسخ التهابي را تحريك مي كند. اين دارو با كاهش فعاليت و حجم سيستم لنفاوي (كه سبب بروز لنفوسيتوپني، كاهش غلظت ايمونوگلوبولينها و كمپلمان و كاهش عبور كمپلكس هاي ايمني از غشاهاي پايه مي شود) و احتمالاً با كاهش واكنش مجدد بافتها نسبت به تداخل آنتي ژن ـ آنتي بادي موجب كاهش فعاليت سيستم ايمني مي گردد.
مينرالوكورتيكوئيدها از طريق اثر بر روي كليه‌ها در توبولهاي انتهايي كليه باز جذب يونهاي سديم (و در نتيجه آب) از مايع داخل توبولي به داخل پلاسما و دفع يونهاي پتاسيم و هيدروژن را افزايش داده و از اين طريق هومئوستاز الكتروليتها را در بدن تنظيم مي كنند.
پردنيزولون يك آدرنوكورتيكوئيد با خواص گلوكوكورتيكوئيدي و مينرالوكورتيكوئيدي است. اين دارو يك مينرالوكورتيكوئيد ضعيف با نصف قدرت اثر هيدروكورتيزون و يك گلوكوكورتيكوئيد قوي است كه قدرت اثر آن چهار برابر هيدروكورتيزون هم وزن خود است. اين دارو عمدتاً به عنوان يك داروي ضد التهاب و سركوب كننده سيستم ايمني به كار مي رود. به دليل دسترسي به داروهاي قوي تر، از اثر مينرالوكورتيكوئيدي آن استفاده نمي شود.
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
در صورت مصرف همزمان با داروهاي ضد انعقاد خوراكي، پردنيزولون به ندرت ممكن است اثرات داروهاي فوق را از طريق مكانيسم هاي ناشناخته‌اي كاهش يا افزايش دهد.
گلوكوكورتيكوئيدها متابوليسم ايزونيازيد و ساليسيلاتها را افزايش داده موجب زيادي قند خون مي شوند. مقادير مصرف انسولين يا داروهاي خوراكي پايين آورنده قند خون در بيماران ديابتي بايد تنظيم شود. اين دارو ممكن است كاهش پتاسيم خون ناشي از مصرف مدرها يا آمفوتريسين B را تشديد كند. كاهش پتاسيم خون ممكن است خطر مسموميت را در بيماراني كه گليكوزيدهاي ديژيتال مصرف مي كنند، افزايش دهد.
باربيتوراتها، فني توئين و ريفامپين ممكن است با افزايش متابوليسم كبدي كورتيكواستروئيدها موجب كاهش اثرات اين دارو شوند.
كلستيرامين و ضد اسيدها با جذب سطحي كورتيكواستروئيدها و در نتيجه كاهش جذب اين دارو، اثر پردنيزولون را كاهش مي دهند.
مصرف همزمان با استروژنها ممكن است متابوليسم پردنيزولون را از طريق افزايش غلظت ترانس كورتين، كاهش دهد. نيمه عمر كورتيكواستروئيد به دليل افزايش پيوند پروتئيني طولاني مي شود.
مصرف همزمان با داروهاي ايجاد کننده زخم، مانند داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي، ممكن است خطر بروز زخم گوارشي را افزايش دهد.
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
پردنيزولون واكنش آزمونهاي پوستي را كاهش مي دهد، موجب بروز نتايج منفي كاذب در آزمون نيترو بلوتترازوليوم براي جستجوي عفونتهاي باكتريايي سيستميك مي شود، برداشت يد 131 و غلظت يد پيوند يافته به پروتئين را در آزمونهاي عملكرد تيروئيد كاهش مي دهد، ممكن است غلظت گلوكز و كلسترول را افزايش و غلظت سرمي پتاسيم، كلسيم، تيروكسين و تري يدوتيرونين را كاهش و غلظت ادراري گلوكز و كلسيم را افزايش دهد.
مکانيسم اثر:
فارماكوكينتيك
جذب: از راه خوراكي به راحتي جذب مي شود. اوج اثر دارو طي حدود 2-1 ساعت حاصل مي گردد.
پخش: به سرعت از خون خارج شده و در عضله، كبد، پوست، روده‌ها و كليه انتشار مي يابد. به ميزان زيادي به پروتئينهاي پلاسما (ترانس كورتين و آلبومين) پيوند مي يابد. فقط جزء پيوند نيافته به پروتئين آن فعال است. آدرنوكورتيكوئيدها در شير ترشح شده و از جفت عبور مي كنند.
متابوليسم: در كبد به متابوليتهاي غير فعال سولفات و گلوكورونيد متابوليزه مي شود.
دفع: متابوليتهاي غير فعال و مقادير كمي از داروي متابوليزه نشده از طريق ادرار دفع مي شوند. مقادير غير قابل ملاحظه‌اي از راه مدفوع دفع مي شود. نيمه عمر بيولوژيك دارو 36-18 ساعت است.
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط به دارو، و يا در بيماران مبتلا به عفونتهاي سيستميك قارچي (بجز در نارسايي غده فوق كليوي)، مصرف همزمان واكسنهاي زنده.
موارد احتياط: زخم گوارشي، بيماري كليوي، زيادي فشار خون، استئوپروز، ديابت، اختلالات ترومبوآمبوليك، حملات تشنجي، مياستني گراويس، نارسايي احتقاني قلب (CHF)، سل، كمي آلبومين خون، كم كاري تيروئيد، سيروز كبدي، ناپايداري رواني، تمايلات سايكوتيك، زيادي چربي خون، گلوكوم، آب مرواريد (ممكن است اين موارد را تشديد كند).
بيماران مبتلا به عفونتهاي ويروسي يا باكتريايي كه با داروهاي ضد ميكروبي كنترل نشده‌اند.
اشكال دارويي:
Tablet: 5, 20, 50mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: گلوكوكورتيكوئيد، مينرالوكورتيكوئيد.
طبقه‌بندي درماني: ضد التهاب، سرکوب کننده سيستم ايمني.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي
بايد تعيين شود كه آيا بيمار به كورتيكواستروئيدهاي ديگر حساسيت دارد يا نه؟
در طول درمان، وزن، فشار خون و سطح الكتروليتهاي بيمار بايد پايش شود.
اكثر عوارض جانبي ناشي از كورتيكواستروئيدها وابسته به دوز يا مدت مصرف هستند.
دارو بايد همراه غذا مصرف شود تا تحريك گوارشي كاهش يابد. ممكن است بيمار براي كاهش تحريك گوارشي نياز به استفاده از دارو داشته باشد.
در صورت عدم منع مصرف، رژيم كم سديم و پر پتاسيم و پر پروتئين بدهيد.
دارو ممكن است علائم عفونت، شامل آميبيازيس نهفته را پوشانده يا آن را تشديد نمايد.
پس از مصرف طولاني مدت، دارو را به تدريج قطع نماييد.
هشدار: پس از قطع مصرف ناگهاني، بيمار ممكن است دچار التهاب واجهشي، خستگي، ضعف، درد مفاصل، تب، سرگيجه، خواب آلودگي، افسردگي، غش، افت فشار وضعيتي، تنگي نفس، بي اشتهايي و هايپوگليسمي شود.
نكات قابل توصيه به بيمار
دارو نبايد بطور ناگهاني قطع شود.
قرص‌ها را مي توان همراه غذا يا شير مصرف نمود.
علائم نارسايي اوليه آدرنال عبارتند از : خستگي، ضعف عضلاني، درد مفاصل، تب، بي اشتهايي، تهوع، تنگي نفس، سرگيجه، غش.
افزايش وزن ناگهاني و تورم قسمتهاي مختلف بدن را بايد سريعاً به پزشك اطلاع دهيد.
عدم بهبود زخم را بايد به پزشك اطلاع دهيد.
بيماراني كه بطور طولاني مدت اين دارو را مصرف مي كنند، بايد ورزش كنند و نيز مكمل كلسيم و ويتامين D دريافت كنند.
بيمار بايد از واكسيناسيون در طول مصرف اين دارو پرهيز نمايد.
بيمار بايد علائم عفونت را بشناسد.
عوارض جانبي
اعصاب مركزي: احساس سرخوشي، بي خوابي، سردرد، رفتار سايكوتيك، سودوتومور مغزي، تشنج.
قلبي ـ عروقي: نارسايي احتقاني قلب (CHF)، زيادي فشار خون، ادم، آريتمي‌ها، ترومبوآمبولي، ترومبوفلبيت.
پوست: تأخير در ترميم زخمها ، آكنه، بثورات پوستي، استريا (striae)، پرمويي.
چشم، دهان: آب مرواريد ، گلوكوم، برفك دهان.
دستگاه گوارش: زخم گوارشي، تحريك، افزايش اشتها، تهوع، استفراغ، پانكرآتيت.
متابوليك: كمي پتاسيم خون، افزايش وزن بدن، زيادي قند خون، مهار رشد در كودكان، عدم تحمل كربوهيدرات.
عضلاني ـ اسكلتي: آتروفي عضلات، ضعف، استئوپروز.
ادراري ـ تناسلي: اختلالات قاعدگي.
ساير عوارض: علائم كوشينگوئيد، افزايش حساسيت به عفونت، نارسايي حاد آدرنال (در شرايط افزايش استرس ناشي از عفونت، جراحي يا تروما).
قطع ناگهاني مصرف دارو مي تواند مرگ آور باشد يا ممكن است بيماري زمينه‌اي را تشديد كند.
مسموميت و درمان
بلع يك باره دارو، حتي در مقادير خيلي زياد، به ندرت موجب بروز مشكلات باليني مي شود. مصرف دارو به مدت كمتر از سه هفته، حتي با مقادير زياد، به ندرت سبب بروز علائم و نشانه‌هاي مسموميت مي شود، ولي مصرف طولاني مدت دارو اثرات فيزيولوژيك از جمله سركوب محور هيپوتالاموس ـ هيپوفيز ـ غده فوق كليوي، بروز ظاهر كوشينگوئيد، ضعف عضلاني و استئوپروز به وجود مي‌آورد.
