سخن بزرگان (سقراط)

1- تمام محبت خود را به یکباره برای دوستت ظاهر مکن؛ زیرا هر وقت اندک تغییری مشاهده کرد تو را دشمن می پندارد.

2- اگر می خواهی هستی را بشناسی، خود را بشناس.

3- من یک شهروند جهانی‌ام و نه یک شهروند آتنی.

4- تنها یک خیر وجود دارد که نام آن، دانش است و تنها یک شر وجود دارد که نام آن، نادانی است.

5- من تا آنجا که می‌توان، حق‌شناسی می‌کنم، ولی چون پول ندارم، جز ستایش، کاری از دستم برنمی‌آید.

6- دانش پاک در دلهای ناپاک قرار نمی گیرد.

7- سعادتمند کسی است که از هر اشتباه و خطایی که از او سر می زند، تجربه ای جدید به دست آورد.

8- هرگاه تمام بلاها و سختی های بشر را در یک جا جمع کنند و در میان مردم تقسیم نمایند، بدبخت ترین مردم چون سهم خود را ببینند، از سهم نخستین خویش راضی شده، لب از شکایت می بندند.

9- خشم و غضب را به درگاه مردان با اراده راهی نیست.

10- من جز یک چیز، چیز دیگری نمی دانم و آن این است که هیچ نمی دانم.

11- هیچ کس از قلب شما به شما نزدیکتر و راستگو تر نیست. بنابراین از کسانی که قلب پاک شما آنان را به خود نمی پذیرد، دوری کنید.

12- اگر خاموش باشی تا دیگران به سخنت آرند، بهتر که سخن گویی تا دیگران خاموشت کنند.

13- ابله ترین دوستان ما خطرناکترین دشمنان هستند.

14- پیش تمام دشمنان به نزدیکترین دشمن خود که زبان است توجه داشته باش.

15- مردم هر کدام آرزویی دارند؛ یکی مال می خواهد، یکی جمال و دیگری افتخار. ولی به نظر من دوست خوب از تمام اینها بهتر است.

16- هیچ کس از قلب شما به شما نزدیکتر و راستگوتر نیست. بنابراین از کسانی که قلب پاک شما ایشان را به خود نمی پذیرد، دوری کنید.

17- سخن گفتن به جا و سکوت نمودن به جا نشانه عقل است.

18- در تکاپو، تا بهتر از آن باشیم که هستیم؛ بهتر از این شیوه ای برای زیستن نیست.

19- می دانم که هیچ نمی دانم.

20- هیچ کس حق ندارد راضی شود که در گمراهی و نادانی بماند و نیز کسی نباید حقیقت را پنهان کند.

21- من حقیقت را نمی دانم و از راه مباحثه با اشخاص می خواهم آن را کشف کنم و کسب دانش نمایم.

22- من دانش و هنری ندارم، تنها هنر من این است که مانند مادرم فن قابلگی می دانم، با این تفاوت که مادرم زنها را در وضع حمل مدد می کرد و من، عقلها و ذهنها را مدد می کنم که زاینده شوند؛ یعنی علمی که در نهاد ایشان هست پیدا شود و به آن آگاه گردند.

23- فاش نکردن اسرار مردم دلیل کرامت و بلندی همت است.

24- مرد عاقل کسی است که کم گوید و زیاد شنود.

25- شیرینی یک بار پیروزی به تلخی صدبار شکست می ارزد.

26- روح درونی خود را زیبا کنید تا شخصیت درونی و بیرونی شما یکی شود.

27- هرکسی که بداند که نداند از همه داناتر است. یک چیز را خوب می دانم و آن این است که هیچ نمی دانم. هر که بداند درست چیست، دست به نادرست نمی زند.

28- ای مردم آتن، چه مرا بی گناه شمارید و آزاد کنید و چه نکنید، من هرگز از راه خویش باز نمی گردم حتی اگر صدبار کشته شوم.

29- هرجا که بشر را دوست بدارند، فرهنگ را هم دوست خواهند داشت.

30- تفاوت انسان با حیوان در کنترل هوای نفس و هوس ها است.

31- ازدواج کنید، به هر وسیله ای که می توانید. زیرا اگر زن خوبی گیرتان آمد بسیار خوشبخت خواهید شد و اگر گرفتار یک همسر بد شوید فیلسوف بزرگی خواهید شد.

32- ازدواج کردن و ازدواج نکردن هر دو موجب پشیمانی است.

33- من داناترین انسان ها هستم، زیرا یک چیز می دانم که دیگران نمی دانند، و آن این که هیچ چیز نمی دانم.

34- در دوستی درنگ کن، اما وقتی دوست شدی ثابت قدم و پایدار باش.

35- دانش حقیقی این است که همه بدانیم که نادانیم.

36- زندگی بدون تحقیق و جستار ارزش زیستن ندارد.

37- آنگونه باش که می خواهی به نظر برسی.

38- باید بخوری تا زنده باشی، نه آنکه زنده باشی تا بخوری.

39- نمی توانم چیزی به دیگران بیاموزم؛ فقط می توانم وادارشان کنم که بیندیشند.

40- ادب و حکمت را شعار خود ساز تا بهترین اهل زمان شوی و به نیکان بپیوندی.

41- ازدواج کنید؛ به هر وسیله ای که می توانید؛ اگر زن خوب داشته باشید بسیار خوشبخت خواهید شد و اگر گرفتار زن بدی شوید؛ فیلسوف از آب در می آیید و این هر دو برای هر مردی خوب است.

42- آن انسانی عاقل تر است که می داند عقلش کمتر است.

43- آن قدر بر مال دنیا حریص مباش که برای از دست دادنش اندوهناک شوی.

44- انتقام، دلیل سبکی عقل و پستی روح است.

45- اثر حکمت آنگاه در شخص حکیم پدیدار شود که خویشتن را حقیر و ناچیز شمارد.

46- هیچ گنجی به از هنر نیست و هیچ هنری بزرگوارتر از دانش نیست و هیچ پیرایه ای بهتر از شرم نیست و هیچ دشمنی بدتر از خوی بد نیست.

47- نخستین گام برای از میان برداشتن یک ملت، پاک کردن حافظه ی آن است.

48- داروی خشم، خاموشی است.

49- اندیشیدن به سرانجام هر کار باعث رستگاری است.

50- خدمت خود را بی آنکه برای پاداش باشد به مردم عرضه کنید و پاداش آن را در رضایت خاطر خویش بیابید.

51- ممکن است مقداری زهر در کوزه ای ریخت و آن کوزه را شست و اثرات زهر را از بین برد، ولی چیزی را که در ذهنتان جای دارد، خوب یا بد، بر شما فرمانروایی خواهد کرد و هرگز از آن رهایی نتوانید یافت.

52- با پدر و مادرت چنان رفتار کن که از فرزندان خود توقع داری.

53- خشم و دشمنی را به درگاه مردان با اراده راهی نیست.

54- یک زندگی مطالعه نشده، ارزش زیستن ندارد.

55- زندگی کوتاه است و فانی، اما هنر طولانی و ماندگار.

56- جامعه زمانی حکمت و سعادت می یابد که مطالعه، کار روزانه اش باشد.

57- از مرگ نترسید، زیرا تلخی آن به دلیل ترس از آن است.

58- فردی که در امری بزرگ جان می سپارد، مثل کسی است که تازه زخم برداشته و در گرمی گیر و دار، جراحت خویشتن را احساس نمی کند. پس کسانی که همت خود را وقف راه خیر می کنند از زحمت و آزار مرگ به دورند و شیرین ترین مرگها متعلق به کسانی است که کارهای بزرگ از آنان سر زده و آرزوهای بزرگ آنان بر آورده شده است.

59- مرگ ترس ندارد، زیرا خوابی آرام است که خیالات آشفته در آن وجود ندارد.

60- در لذتی که آمیخته به فساد است، خوشحال نباشید و [ به این ] فکر کنید که لذت نمی ماند و فساد می ماند.

61- با عاقل مشورت کن، چون فکر او به دور از هوای نفسانی است و با نادان مشورت مکن، زیرا که او تابع هوای نفس باشد. مشورت مکن با آن که محاط زمان است، بلکه مشورت کن با آن که محیط به زمان باشد.

62- لازمه قضاوت، شکیبایی به هنگام شنیدن، اندیشیدن به هنگام گفتن، بینش به هنگام رسیدگی و بیطرفی به هنگام قضاوت است.

63- مرد کامل آن است که دشمنان از او در امان باشند، نه آنکه دوستان از او بهراسند.

64- گریز از مرگ، دشوار نیست، گریز از بدی دشوار است، زیرا بدی تندتر از مرگ می رود.

65- مردی نیک بخت است که از هر کار نادرستی که از او سر بزند، تجربه ای تازه به دست آورد.

66- شیرین‌ترین مرگ‌ها از آنِ کسانی است که کارهای بزگ از آنها سرزده و آرزوهای بزرگ آنها برآورده شده است.

67- از مرگ نترسید که تلخی آن، از ترس از آن است.

68- هیچ کس نمی‌داند، شاید مرگی که از او چون دشمنی سخت و زیانکار می‌گریزند، براستی، ره‌آوردی بزرگ است.

69- تا زمانی که انسان زنده است، فهم این نکته برای او دشوار است که برای جاویدان شدن بایستی بمیرد؛ پس از آن مرگ نباشد.

70- سرایندگان، یگانه مفسران [ =بیان کنندگان ] خدایان هستند.

71- تنها خوبی موجود در جهان، شناخت و دانش؛ و تنها شر و زشتی، نادانی است.