دسته بندی ها
غزل شماره 163 حافظ - گل بی رخ یار خوش نباشد
معنی ابیات:
(1)تماشاي گل ، بدون ديدن چهره يار و فصل بهار بدون شراب دلچسب نيست.
(2) گوشه چمن و گردش باغ بي وجود زيبارويي مطبوع نيست.
(3) جنبش نشاط انگيز شاخه سرو و حالت و لطف گل ،بدون آواز بلبل دلنشين نيست .
(4) با يار نوشين لب و لطيف اندام بودن ، بدون بوسه و هم آغوشي لطفي ندارد .
(5) هر تصويري كه دست عقل آن را رسم كند ، جز تصوير ي كه از معشوق مي كشد زيبا نيست .
(6) جان ، سكه بي ارزشي است كه براي ريختن و تقديم به پاي دوست مناسب نيست.
معنی کلمات:
خوش : مطبوع طرف چمن :گوشه چمن ، كنار چمن.
طواف بستان :گردش بستان ، دَورِبستان .
لاله عذار: لاله رخ ، چهره لاله مانند ، زيبا روي . هزا ر : بلبل شكر لب: شيرين لب.
كنار: آغوش ، كنايه از در گرفتن.
بندد: به بندد. هر نقش كه دست عقل بندد: هرتصويري كه دست عقل آن را نقش بندد نقش نگار :تصوير محبوب
نقد محقر: كه بي ازرزش ، پول ناچيز . نثار: افشاندن ، تقديم به خاكپاي.
توضیحات:
وزن غزل: مفعول مفاعلن فعولن
بحر غزل: هزج مسدس اخرب محذوف
*
اين غزل حاصل کارگاه ايام شباب و مر حله يي كه شاعر به طرف كمال سير مي كند ، مي باشد . شاعر در بيت پنجم اين غزل را در برابر عشق معزول و محكوم مي كند ، شيوه يي كه عرفا بدان روي آورده و بر پايه جهان بيني عرفاني خود را بر روي آن قرار مي دهند . بايد د انست وزن انتخابي غزل هم براي گنجانيدن مضامين عرفاني و تشبيهات چندان در خور وشايسته نبوده و بدين سبب شاعر در دوره كمال براي باز گو كردن مفاهيم عرفاني ، از اوزان مناسب تر بهره مي جويد . غزلي است عاشقانه ، با عبارات ساده كه براي انتخاب ، به عنوان ترانه براي ساز و آواز نشاط آور مناسبت كامل دارد. در بعضي از نسخ بيت زير :
باغ و گل و مُل خوش است ليكن بي صحبت يار خوش نباشد
در جاي بيت پنجم غزل به صورت هفت بيتي در آمده است كه در صورت قبول اين بيت ، شايسته است به جاي بيت دوم غزل قرار گيرد تا از لحاظ ارتباط معنا و موقعيت قافيه ، وضعيت مناسبتري به خود بگيرد. در پايان ، منظور شاعر از (دست عقل بندد) نقش و نگاري است كه به منظور زيبايي بوسيله حنا ، بر روي دست ها مي بسته اند و هنوز هم در بين قبايل عرب مرسوم است .
درک اشعار:
ظاهر زیبا و جمال بی عیب بدون سیرت پاک ارزشی ندارد پس فقط به ظواهر تکیه نکن و رفتار و ادب و اخلاق را نیز مد نظر داشته باش. هیچ گلی بی خار نیست. تو هم سعی کن ایرادهای خود را برطرف نمایی. در انتخاب نیز، تشخیص درست با توست. زیاد دقت کن.
