دسته بندی ها
اندازه و ابعاد کاغذهای استاندارد
ابعاد و وزن کاغذ
کاغذ متناسب با نوع ماشین چاپ به صورت رول و یا ورق به چاپخونه عرضه می شود. بسیاری از کارهای چاپی از نظر اندازه، استاندارد هستند و تجهیزات و ماشین الات چاپ نیز مؤید این واقعیت است. کاغذ که به صورت ورق و یا رول عرضه می شود از ابعاد مشخصی، متناسب با این استانداردها برخوردار است. در گذشته در هر کشوری از انواع مختلف کاغذ برش نشده استفاده می شد، مثل کاغذ چاپ و تحریر، اما امروزه اغلب کاغذهای عرضه شده به منظور تبدیل به اندازه های بین المللی عرضه می شود، که این اندازه ها توسط سازمان استاندارد جهانی مشخص شده‌است.
بخش اول از استاندارد انگلیسی ۴۰۰۰ Bs سال ۱۹۹۰ محدوده ای از اندازه های استاندارد کاغذ را (سری A) معین کرده است. این استاندارد به منظور جایگزین کردن اندازه های موجود در انگلستان که در سالیان متمادی مصرف می شده صورت گرفته است. در بعضی از موارد نیز دیده می شود که استاندارد فوق به جای جایگزین شدن استاندارد های قبلی، به عنوان توصیف جدیدی از اندازه های رایج قبلی بیان شده است.
مثلا در مورد فرم های تجارتی، کاغذ مصرفی آن هنوز هم بر مبنای اینچ تولید می شود )حتی اگر اندازه آن به میلی متر نیز ذکر شده باشد). چون بازار چاپ فرم های تجارتی و کامپیوتری غالبأ تحت تسلط آمریکا و ژاپن است که محصولات خود را هنوز هم بر مبنای اینچ اندازه گیری می کنند. بسیاری از اندازه های سنتی چاپ و ابعاد کتاب در انگلستان به واحد متریک تغییر پیدا کرده، کتاب نیز با آنچه که در قدیم مرسوم بود تفاوت پیدا کرده است و امروزه بیشتر از اندازه های سیستم متریک که به میلی متر نشان داده می شود استفاده می کنند.
در حقیقت صنعت کاغذسازی در انگلستان در تغییر سیستم اندازه گیری و تبدیل آن به واحد متریک پیش قدم بوده است، اما به زودی دریافتند که در صنعت کاغذ سازی بین المللی بیشتر از سانتی متر استفاده می شود تا میلی متر، و به این ترتیب نمی خواهند کاغذهای تولیدی خود را چند میلی متر کمتر و یا بیشتر برش دهند، در نتیجه بعضی از اندازه های استاندارد هم به صورت اصلی آن ها، به میلی متر پیدا می شوند و هم به سانتی متر و یا مثلا به صورت چند سانتی متر و نیم گرد می شوند.
اندازه های بین المللی کاغذ
سه استاندارد بین المللی برای انواع کاغذ و مقوا وجود دارد که بر اساس یک توافق بین المللی به صورت سری های B ، A و C تقسیم بندی می شود. اغلب داران فقط با سری A يا B سر و کار دارند، اما در بین هر یک از اندازه های سری A، سری B نیز برای پر کردن اندازه های بین سری A قرار می گیرد، سری C شامل اندازه های تمام شده پاکت و پوشه هایی است که ورق های سری A را در آن می گذارند. (مثل پاکت نامه معمولی که یک برگ نامه A4 را به صورت تا کرده. ارتباط اندازه های موجود در استاندارد ISO از نسبت هایی مشخص به یکدیگر برخوردار هستند.
سیستم اندازه گیری بین المللی کاغذ بر اساس اندازه یک ورق کاغذ چهار گوش با مساحت یک متر مربع مشخص می شود. اندازه اصلی آن A0 است که ابعاد آن ۸۴۱×۱۱۸۹ میلی متر می باشد. رابطه بین طول و عرض هر یک از اندازه ها تابع قانون مشخصی است، مثلا تقسيم هر یک از اندازه ها به اندازه کوچک تر با نصف کردن ضلع بزرگ تر به دست می آید (A2 نصف A1 است) این معادله می تواند برای طراح و یا هر شخصی که مسؤولیت تولید کارهای مختلف چاپی در اندازه های استاندارد و گوناگون را به عهده دارد، جالب باشد.
مضرب ها و تقسیمات کاغذ
اندازه پایه در هر یک از سری های ذکر شده ۰ B ، AO و CO است. اگر این اندازه با یک عدد همراه شود، مثلا A02 نشان می دهد که مساحت کاغذ A0 با دو برابر کردن ضلع کوچک تر آن به دو برابر افزایش پیدا کرده. اگر عددی پس از سری های ذکر شده قرار گیرد مثل A1 نشان دهنده این خواهد بود که مساحت کاغذ A0 با نصف کردن ضلع بزرگ تر آن به دو نیم تقسیم شده است، و به طور مشابه A2 نصف A1 و A3 نصف A2 و A4 نصف A3 و غیره است.
اندازه A4 برای اکثر کارهای چاپی اداری معمول شده است، که در حقیقت جایگزین قطع ربعی اروپایی (quato) که برابر ۱۷×۱۳٫۵ اینچ است شده است. در شمال آمریکا هنوز هم قطع ربعی (quato) به قوت خود باقی است.
اندازه کاغذ برش نشده
هدف از معرفی اندازه های ISO، کاهش تعداد اندازه های کاغذ و معرفی و عرضه تولیدات در اندازه های استاندارد به عنوان کاغذ خام است، دو سری اندازه برش نشده معرفی شده است: سری RA و SRA که با برش لبه های آن می توان کاغذهای سری A را تولید کرد، سری RA کمتر تولید می شود، اکثر تولیدات در سری SRA انجام می شود. برای کاغذهای تحریر از سری RA استفاده می شود.
اندازه های سری B نیز کمتر استفاده می شود، در ایران کاغذهای اداری در ابعاد سری A و کاغذهای تحریر و گلاسه برای چاپ در ابعاد سری B در بازار موجود است.
اندازه اولیه کاغذ باید با در نظر گرفتن ۵ درصد ضایعات برش انتخاب شود، اکثر کارهای چاپی در مراحل مختلف پایانی، نیاز به برش دارند، که برش معمول در این بخش ۲ میلی متر در نظر گرفته می شود. پس از برش، باید کار چاپی در اندازه استاندارد تولید شده باشد.
اندازه های انگلیسی کاغذ
ابعاد استاندارد انگلیسی کاغذ همیشه در اندازه برش نشده ذکر می شود، بر خلاف ابعاد بین المللی، کاغذهای انگلیسی عموما با توجه به اسم آن شناسایی شده و بر خلاف آنچه در استاندارد ISO دیده می شود، ابعاد استاندارد انگلیسی کاغذ، نسبت به یکدیگر هیچ نسبت منطقی ندارند.
یکی دیگر از موارد غیر معمول، امکان وجود دو نوع اندازه دریک کار است، مثلا قطع کتاب با نام Metric crown می تواند در دو اندازه ۱۸۶×۱۲۳ میلی متر و ۱۲۰×۱۸۰ میلی متر باشد، که بستگی به نوع برش کار چاپ شده دارد.
تقسیمات ابعاد انگلیسی کاغذ
یک برگ کاغذ برش شده شامل دو صفحه است، یک صفحه در پشت و یک صفحه در رو، یعنی اگر کتاب دارای ۱۰۰ برگ کاغذ باشد، شامل ۲۰۰ صفحه خواهد بود، بنابراین باید گفت که تعداد صفحات کتاب دو برابر تعداد برگ های تشکیل دهنده آن است.
کاغذ در هر اندازه ای که برش شده باشد، شامل تعدادی تقسیمات نیز می باشد، که این تقسیمات به طور عمومی در مورد تمام کاغذها با ابعاد مختلف صادق است.
اگر تیراژ کار چاپی و مصرف کاغذ زیاد باشد، کاغذ با حجم بالا را می توان مستقیما از طریق کارخانه کاغذسازی تأمین نمود که البته این نوع سفارشات همیشه باید بیشتر از یک تن باشد. با توجه به حداقل سفارش که معمولا از طرف کارخانه کاغذسازی تعیین می شود، چایخانه داران می توانند اندازه کاغذ موردنظر خود را مستقیما سفارش دهند، تنها محدودیت در این مورد ممکن است در خصوص اندازه عرض كاغذ باشد که بستگی به عرض ماشین کاغذسازی دارد.
در صورت سفارش کلی با حجم و وزن زیاد می توان ویژگی های خاصی را نیز درخواست کرد، مثل نوع خمیر مصرفی و یا رنگ و نوع پرداخت. در بعضی از کارخانه های کاغذسازی رول کاغذ را در اندازه استاندارد برای کار با ماشین های رول تهیه می کنند، معمولا اگر سفارش ساخت کاغذ مستقیما انجام شده باشد به شکل رول و در وزن زیاد خواهد بود، این نوع سفارش در مورد کاغذهای ورقی کمتر انجام می شود. سفارش ویژه برای ساخت کاغذ به کارخانه کاغذسازی معمولا برای کاغذ رول و در مقدار بالاست. این نوع سفارشات در مورد کاغذهای ورقی کمتر انجام می شود.
هنگام سفارش خرید کاغذ، اندازه ضلعی که اول نوشته یا گفته می شود، بیانگر جهت پهنای کاغذ است و تنها در صورتی اندازه ضلع کوچک تر را اول ذکر می کنند که راه کاغذ در امتداد ضلع بزرگ تر باشد. (Long grain). اما در مورد کاغذ چاپ شده، باید اندازه ضلع عمودی یا ارتفاع، اول و اندازه ضلع افقی بعد از آن ذکر شود. اگر ارتفاع کاغذ ضلع بزرگ تر آن را تشکیل داده باشد به این نوع کاغذ، عمودی یا پرتره (Portrait) گفته می شود و اگر ضلع کوچک تر آن، ارتفاع را تشکیل دهد، به آن قطع افقی یا منظره ای (Landscape) می گویند.
در اندازه های استاندارد ISO به عنوان مثال کاغذ A4 به اندازه پرتره یا کاغذ عمودی اطلاق می شود و اگر حرف ا به اندازه کاغذ اضافه شده باشد مثل A4L نشان می دهد که فرمت کاغذ به شکل منظره ای است،
