دسته بندی ها

🌟پربازدیدها 👑 Vip 🔮 طالع بینی 🗓️ زمان 🍎 سلامت 💰 مالی 🧮 اعداد ✍️ متن 🔄 تبدیل 💻 فناوری و IT 👩 زنان 📚 کتاب 🕌 مذهبی 📞 ارتباطات 📦 سایر

اطلاعات دارویی - drug information - موارد مصرف و عوارض - indications and side effects - تداخلات دارویی - drug interactions - دوز و نحوه مصرف - dosage and usage - هشدارهای دارویی - medication warnings

اطلاعات دارویی drug information موارد مصرف و عوارض indications and side effects تداخلات دارویی drug interactions دوز و نحوه مصرف dosage and usage هشدارهای دارویی medication warnings

اطلاعات دارویی دانشی است که از ترکیب علم داروسازی، بالینی و اطلاعات مصرف‌کننده شکل می‌گیرد تا هر فرد قبل از مصرف هر دارویی بداند چه چیزی می‌خورد، چرا آن را مصرف می‌کند و چه خطراتی ممکن است وجود داشته باشد. داشتن دسترسی به اطلاعات دقیق دربارهٔ نام ژنریک و برند، دوز مناسب، روش مصرف، عوارض جانبی احتمالی، تداخل‌های دارویی و شرایط نگهداری، باعث می‌شود مصرف دارو نه صرفاً بر پایهٔ حدس و گمان، بلکه بر پایهٔ آگاهی و ایمنی انجام شود. در فضای امروز که داروها از نسخه‌های پیچیده تا مکمل‌های بدون نسخه گسترده‌اند، یادگیری اصول ساده اما کاربردی دربارهٔ اطلاعات دارویی می‌تواند از بروز خطاهای خطرناک جلوگیری کند.

اولین گام در مطالعهٔ یک دارو، شناخت نام ژنریک است. نام ژنریک یا نام عمومی مادهٔ مؤثره، هویت واقعی دارو را نشان می‌دهد؛ درحالی‌که برندهای تجاری متعدد ممکن است همان ترکیب را با نام‌های مختلف عرضه کنند. برای مثال، «پاراستامول» نام ژنریک است و ممکن است در قفسهٔ داروخانه با چند برند متفاوت دیده شود. دانستن نام ژنریک کمک می‌کند تا از مصرف هم‌زمان چند محصول با همان ماده فعال جلوگیری شود و از دوز تجمعی خطرناک اجتناب گردد.

دوز و فرمولاسیون بخش بعدی است که باید به آن توجه شود. هر دارو در اشکال مختلف (قرص، شربت، آمپول، کرم و...) و دوزهای متنوع عرضه می‌شود. برای کودکان دوز بر اساس وزن بدن محاسبه می‌شود، نه صرفاً سن؛ بنابراین دستورالعمل پزشک یا جدول دوز تولیدکننده را دقیقاً رعایت کن. برخی داروها نیاز به تنظیم دوز در نارسایی کلیوی یا کبدی دارند؛ این موارد حتماً باید با پزشک یا داروساز مطرح شود تا از آسیب ارگان‌های حیاتی جلوگیری شود.

هر تغییر کوچک در دوز یا فرمولاسیون می‌تواند اثربخشی و ایمنی دارو را تغییر دهد؛ پس بدون مشورت، دوز را تغییر نده.

روش مصرف نکته‌ای به‌ظاهر ساده اما حیاتی است. برخی داروها باید با معدهٔ خالی مصرف شوند تا جذب آن‌ها بهتر صورت گیرد، و برخی دیگر باید همراه با غذا مصرف شوند تا از تحریک معده یا تهوع جلوگیری شود. همچنین ترتیب مصرف چند دارو در روز می‌تواند تداخلات را کاهش دهد؛ مثلاً برخی آنتی‌بیوتیک‌ها نباید هم‌زمان با مکمل‌های آهن یا کلسیم مصرف شوند. زمان‌بندی و فواصل بین دوزها را با دقت رعایت کن و اگر یک دوز را فراموش کردی، دستورالعمل مربوط به هر دارو را مطالعه کن — در بسیاری از موارد دو برابر کردن دوز برای جبران کار خطرناکی است.

عوارض جانبی همیشه در برگهٔ مشخصات دارو یا برچسب آن فهرست می‌شوند؛ برخی شایع و خفیف‌اند (مانند سردرد، تهوع موقت یا خواب‌آلودگی)، اما برخی کمتر شایع اما جدی هستند (مانند واکنش‌های آلرژیک شدید، خونریزی یا تغییرات در ضربان قلب). اگر با هر علامت ناگهانی مانند کهیر، دشواری در تنفس، تورم صورت یا گلو روبه‌رو شدی، فوراً به اورژانس مراجعه کن. در عین حال، دانستن عوارض متداول کمک می‌کند تا از رفتارهای آگاهانه‌تری برخوردار شوی: مثلاً اگر دارویی خواب‌آور است، از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین در ساعات مصرف خودداری کن.

تداخلات دارویی از مهم‌ترین مباحث در اطلاعات دارویی است. تداخل می‌تواند اثربخشی دارو را کاهش دهد یا عوارض مخربی ایجاد کند. برخی داروها با الکل، برخی با خوراکی‌ها (مثل گریپ‌فروت) و برخی با داروهای دیگر تداخل دارند. داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین با بسیاری از ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی تداخل خونریزی‌دهنده دارند؛ برخی داروهای ضدافسردگی می‌توانند هنگام تجویز هم‌زمان با داروهای خاص باعث سندرم سروتونین شوند. همیشه لیست کامل داروها (شامل مکمل‌ها و گیاهان دارویی) را به پزشک یا داروساز ارائه بده تا ریسک تداخل بررسی شود.

افشای همهٔ داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنی، کلید پیشگیری از تداخلات خطرناک است.

بارداری و شیردهی فصل مهم دیگری است. بسیاری از داروها در دوران بارداری یا شیردهی منع یا محدودیت دارند؛ زیرا می‌توانند به جنین یا نوزاد آسیب برسانند. حتی برخی داروهایی که در افراد بالغ بی‌خطرند، ممکن است در بارداری مشکلاتی ایجاد کنند. اگر در شرف بارداری هستی، باردار یا در دورهٔ شیردهی، قبل از مصرف هر دارویی با متخصص زنان یا پزشک خانوادگی مشورت کن و از منابع معتبر دارویی دربارهٔ دسته‌بندی ریسک داروها (مثل دسته‌بندی FDA یا راهنمای‌های پزشکی محلی) استفاده کن.

نگهداری داروها اغلب نادیده گرفته می‌شود اما اهمیت بسیاری دارد. دما، رطوبت و نور می‌توانند پایداری دارو را تحت‌تأثیر قرار دهند. برخی داروها مثل انسولین یا واکسن‌ها نیاز به نگهداری در یخچال دارند، و برخی قطره‌های چشمی پس از باز شدن چند هفته اعتبار دارند و باید دور از آلودگی نگهداری شوند. هرگز داروهای منقضی را مصرف نکن و آن‌ها را مطابق دستورالعمل‌های محلی بازیافت یا دور بریز — دور ریختن ناامن داروها می‌تواند برای محیط زیست و افراد خطرساز باشد.

اطلاعات منبع‌محور و قابل‌اعتماد همیشه از منابع رسمی مانند برگهٔ مشخصات دارویی (Patient Leaflet)، بانک‌های اطلاعات دارویی معتبر، سایت‌های سازمان‌های بهداشتی و مشاورهٔ داروساز استفاده کن. اینترنت پر از اطلاعات نادرست و نیمه‌درست است؛ لذا اگر چیزی را در فروم‌ها یا شبکه‌های اجتماعی دیدی، آن را با منبع رسمی تطبیق بده. برای ترجمهٔ صحیح اصطلاحات پزشکی و دوزها، می‌توانی از اپلیکیشن‌ها یا پایگاه‌های دادهٔ مورد تأیید استفاده کنی، ولی هرگز جایگزین مشاورهٔ مستقیم پزشک نکن.

دانش دارویی واقعی از ترکیب اطلاعات علمی و مشورت حرفه‌ای پدید می‌آید؛ هیچگاه تنها به یک منبع نامعتبر اعتماد نکن.

ثبت سابقهٔ دارویی شخصی کار عاقلانه‌ای است: لیستی از داروهای کنونی و قبلی، آلرژی‌ها، واکنش‌ها و تاریخچهٔ درمانی را همراه داشته باش. این لیست هنگام مراجعه به پزشک، بستری شدن یا سفر خارجی بسیار حیاتی است. بسیاری از اپلیکیشن‌های سلامت امکان ذخیرهٔ امن این اطلاعات را فراهم می‌کنند و می‌توانند در مواقع اضطراری به تیم درمانی نمایش داده شوند.

جمع‌بندی اینکه اطلاعات دارویی فقط یک صفحهٔ توضیح روی جعبه نیست؛ مجموعه‌ای از اصول ایمنی، آگاهی و تصمیم‌گیری آگاهانه است. با شناخت نام ژنریک، دوز مناسب، روش مصرف، عوارض بالقوه، تداخل‌های دارویی، و شرایط نگهداری، می‌توانی مصرفی امن‌تر و مؤثرتر داشته باشی. همیشه در مواجهه با تردید، مشورت کن؛ پزشک و داروساز همراهانی هستند که دانشت را به عمل امن تبدیل می‌کنند و به تو کمک می‌کنند از دارو، بهترین استفادهٔ ممکن را ببری.

اطلاعات داروی کلسیم دی

موارد و مقدار مصرف:

الف) درمان اورژانس كمي كلسيم خون. بزرگسالان: مقدار mg 970 گلوكونات كلسيم (با سرعت حداكثر تا پنج ميلي‌ليتر در دقيقه) و يا مقدار 1000-500 ميلي‌گرم كلسيم كلرايد به آهستگي تزريق وريدي مي‌شود (سرعت تزريق نبايد بيش از ml/min 1 شود). كودكان- مقدار 500-200 ميلي‌گرم گلوكونات كلسيم به آهستگي (با سرعت حداكثر تا پنج ميلي‌ليتر در دقيقه) تزريق وريدي مي‌شود. اين مقادير را مي‌توان براساس نتايج آزمايشگاهي تكرار نمود؛ يا مقدار ml/kg 2/0 از كلسيم كلرايد به آهستگي تزريق وريدي مي‌شود (سرعت تزريق نبايد بيش از ml/min 1 شود). ب) زيادي پتاسيم خون. بزرگسالان: مقدار 2-1 گرم گلوكونات كلسيم، به آهستگي (با سرعت حداكثر تا پنج ميلي‌ليتر در دقيقه) تزريق وريدي مي‌ شود. مقدار مصرف گلوكونات كلسيم بايد براساس وضعيت الكتروكارديوگرام (EKG) بيمار تنظيم گردد. پ) زيادي منيزيم خون. بزرگسالان: مقدار 2-1 گرم گلوكوناتكلسيم (با سرعت حداكثر تا پنج ميلي‌ليتر در دقيقه) ؛ يا مقدار 500 ميلي گرم كلسيم كلرايد تزريق وريدي شده و برحسب پاسخ باليني تكرار مي‌شود. ت) كمي كلسيم خون. بزرگسالان: از راه خوراكي، مقدار 2-1 گرم گلوكونات كلسيم دو يا سه بار در روز، پس از غذا، يا تقريباً 5/15 ميلي‌ليتر شربت 4-3 بار در روز، قبل از غذا، مصرف مي‌شود. كودكان: مقدار mg/kg/day 720-500 در مقادير منقسم ، پس از غذا، مصرف مي‌شود. شربت را مي‌توان به ترتيب زير مصرف نمود؛ در كودكان كوچكتر از يك سال، پنج ميلي ليتر شربت پنج بار در روز، قبل از غذا، در كودكان 4-1 ساله، تقريباً 5/10 ميلي‌ليتر سه بار در روز، قبل از غذا، و در كودكان بزرگتر از چهار سال، مانند بزرگسالان مصرف مي‌شود. توجه: مقدار مصرف قرص جوشان در پوكي استخوان ، دو قرص سه بار در روز به مدت هشت هفته و بعد از آن، دو قرص در روز به مدت شش ماه است. در درمان تتاني ناشي از كمي كلسيم به علت واكنشهاي آلرژيك يك قرص سه بار در روز مصرف مي‌شود. ث) به‌عنوان كارديوتونيك. كلسيم كلرايد بزرگسالان: مقدار 1000-500 ميلي گرم به آهستگي تزريق وريدي (سرعت تزريق نبايد بيش از ml/min 1 شود)، يا 800-200 ميلي‌گرم به صورت مقدار واحد در درون بطن تزريق مي‌شود. ج) حين انتقال خون: بزرگسالان: mEq 35/1 به صورت وريدي با هر ml 100 خون سيتراته تزريق شده مصرف شود . نوزادان- mEq 45/0 وريدي بعد از هر ml 100 خون سيتراته تزريق شده مصرف شود. چ) پيشگيري از پوكي استخوان - بزرگسالان: g/day 5/1-1 كلسيم المنتال خوراكي مصرف شود. ح) هيپرفسفاتمي در مرحله نهايي نارسايي كليه. كلسيم استات 4-2 قرص با هر غذا مصرف شود مكانيسم اثر كلسيم براي تداوم عملكرد سيستم اعصاب، عضلات و استخوانها، و همچنين براي نفوذپذيري مويرگها و غشاي سلولي ضروري است. املاح كلسيم به‌عنوان منبع يون كلسيم، براي درمان تخليه كلسيم بدن يا جلوگيري از آن ، در بيماراني تجويز مي‌شود كه در برنامه غذايي خود به ميزان كافي كلسيم دريافت نمي‌ كنند. شرايطي كه باعث بروز كمي كلسيم خون مي‌شوند، عبارتند از اسهال مزمن، كمبود ويتامين D، استئاتوره، برفك، بارداري و شيردهي ، يائسگي، پانكراتيت، نارسايي كليوي، آلكالوز، زيادي فسفات خون و كم كاري غده پاراتيروئيد.

تداخل دارويي:

مصرف همزمان با گليكوزيدهاي قلبي، سميت گليكوزيدهاي ديژيتال را افزايش مي‌دهد. بنابراين، مصرف كلسيم در بيماران تحت درمان با ديژيتال، بايد با احتياط فراوان همراه باشد يا اصلاً مصرف نشود. داروهاي مسدود كننده كانال كلسيم اثرات كلسيم را كاهش مي‌دهند. كلسيم را نبايد با فسفاتها، كربناتها، سولفاتها يا تارتراتها، بخصوص در مقادير زياد، مخلوط كرد. كلسيم با منيزيم رقابت مي‌كند و ممكن است براي جذب نيز با آن رقابت كند و در نتيجه، فراهمي‌زيستي منيزيم را كاهش مي‌دهد. در صورت مصرف همزمان كلسيم خوراكي با تتراسايكلين، فلوروكينولونها و آتنولول ممكن است فراهمي‌زيستي اين داروها كاهش يابد (با فاصله مصرف شوند). مصرف همزمان فنيتوئين جذب كلسيم و فنيتوئين را كاهش مي‌دهد. كلسيم كربنات اثرات كينولونها را كاهش مي‌دهد. مصرف همزمان سديم پلياستيرن سولفونات باعث افزايش ريسك اسيدوز در بيماران با نارسايي كليه مي‌گردد. مصرف همزمان ديورتيكهاي تيازيدي باعث افزايش ريسك هيپركلسمي مي‌گردد.

مکانيسم اثر:

جذب: در صورت تزريق عضلاني و وريدي، املاح كلسيم به طور مستقيم به داخل جريان خون جذب مي‌شوند. غلظت خوني املاح كلسيم بلافاصله بعد از تزريق وريدي حاصل مي‌شود، ولي طي 120-30 دقيقه دوباره به غلظت قبلي خود كاهش خواهد يافت. اشكال خوراكي املاح كلسيم، به طور فعال در دئودنوم و ابتداي ژژونوم و به مقدار كمتر در قسمت انتهايي روده كوچك جذب مي‌شوند. كلسيم تنها به صورت يون جذب مي‌شود. بارداري و كاهش مقدار كلسيم دريافتي ، ممكن است ميزان جذب كلسيم را افزايش دهد. وجود شکل فعال ويتامين D‌ براي جذب كلسيم لازم است. پخش: كلسيم وارد مايعات خارج سلولي و بعد از آن ، به سرعت وارد بافتهاي استخوان مي‌شود. حدود 99 درصد از كل كلسيم بدن در استخوانها است و يك درصد بقيه، به طور مساوي بين مايعات بين سلولي و خارج سلولي انتشار يافته است. غلظت كلسيم در مايع مغزي- نخاعي (CSF) حدود 50 درصد غلظت كلسيم در سرم است. متابوليسم: متابوليسم قابل توجهي ندارد. دفع: كلسيم جذب نشده همراه با ترشحات صفراوي و شيره لوزالمعده به داخل دستگاه گوارش مي ريزد و عمدتاً از طريق مدفوع دفع مي‌شود. بيشتر كلسيم وارد شده به كليه‌ها ، مجدداً در قوس هنله و در ابتدا و انتهاي لوله‌هاي پيچيده جذب مي‌شود. مقدار كمي از كلسيم از طريق كليه دفع مي‌شود.

فارماكوكينتيك:

اطلاعات دیگر:

1- در صورت مصرف كلسيم به صورت تزريق وريدي، EKG بيمار بايد پيگيري شود. سرعت اين تزريقات نبايد از mEq/min 5/1-7/0 تجاوز كند. در صورت احساس ناراحتي بيمار، بايد تزريق دارو قطع شود. 2- توصيه مي‌شود كه در كودكان دارو، از راه تزريق وريدي مصرف شود، ولي تزريق نبايد از طريق وريدهاي سر صورت گيرد، زيرا احتمال نكروز بافت با املاح كلسيم وجود دارد. 3- تزريق وريدي كلسيم بايد به آهستگي و از طريق يك سوزن باريك به داخل يك وريد بزرگ صورت گيرد تا از نشت دارو به خارج رگ و نكروز بافتها جلوگيري شود. 4- بعد از تزريق وريدي، بيمار بايد به مدت 15 دقيقه دراز بكشد تا از بروز افت فشار خون در حالت ايستاده جلوگيري شود. 5- در صورت نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ، بايد تزريق دارو قطع شود. اسپاسم وريدي را مي‌توان با مصرف موضعي پروكائين 1% كاهش داد. 6- در موارد اضطراري كه امكان تزريق وريدي وجود ندارد، كلسيم بايد از راه عضلاني تزريق شود. تزريق عضلاني بايد در بزرگسالان در عضلات سريني و در شيرخواران در عضلات كناري ران صورت گيرد. 7- غلظت كلسيم سرم، بخصوص در بيماران مبتلا به نارسايي كليه، بايد به طور مرتب پيگيري شود. 8- زيادي كلسيم خون ممكن است با مصرف مقادير زياد كلسيم در بيماران مبتلا به نارسايي مزمن كليوي به وجود آيد. 9- در صورت نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ، ممكن است نكروز و پوست‌اندازي شديد بافتها روي دهد. 10- براي بررسي بروز تتاني بايد علائم تروسو (Trousseau) و شواستوك (Chvostek) را مورد بررسي قرار داد. 11- در صورت بروز اختلالات گوارشي با مصرف كلسيم خوراكي، بايد دارو را 3-2 ساعت بعد از غذا مصرف كرد. 12- اسيد اگزاليك (موجود در ريواس و اسفناج)، اسيد فيتيك (موجود در سبوس و دانة غلات) و فسفر (موجود در شير و فرآورده‌هاي لبنياتي) ممكن است با جذب كلسيم تداخل داشته باشند. كافئين جذب كلسيم را كم مي‌كند. 13- در صورت مصرف اشكال خوراكي دارو، براي رفع يبوست احتمالي، ممكن است بيمار به داروهاي مسهل يا نرم كننده مدفوع نياز داشته باشد. 14- بيمار بايد از نظر علائم زيادي كلسيم خون (تهوع، استفراغ، سردرد، اغتشاش شعور، بي‌اشتهايي) تحت نظر باشد و در صورت بروز فوراً به پزشك گزارش دهد. 15- جذب كلسيم خوراكي در بيماران مبتلا به فقدان اسيد كلريدريك معده (Achlorhydria)، استئوديستروفي كليوي، استئاتوره يا اورمي كاهش مي‌يابد. نكات قابل توصيه به بيمار 1- دارو را بيشتر از مقدار تجويز شده مصرف نكنيد. 2- از استعمال دخانيات و مصرف زياد فرآورده‌هاي حاوي الكل و مايعات حاوي كافئين خودداري كنيد. مصرف در سالمندان: جذب كلسيم خوراكي در بيماران سالخورده ممكن است كاهش يابد. مصرف در كودكان: تزريق وريدي كلسيم در كودكان بايد با احتياط صورت گيرد (تزريق عضلاني كلسيم توصيه نمي‌شود). مصرف در شيردهي: كلسيم در شير مادر ترشح مي‌شود، ولي مقدار آن در حدي نيست كه روي شيرخوار اثر داشته باشد. عوارض جانبي اعصاب مركزي: سرگيجه و تغيير در حالت رواني، خواب آلودگي، سردرد، اغتشاش شعور و سايكوز. در صورت تزريق وريدي ، احتمال بروز حس سوزش، احساس افسردگي يا «امواج گرم» وجود دارد. در تزريق وريدي سريع، سنكوپ پيش آمدهاست. قلبي- عروقي: كمي خفيف فشار خون ، در صورت تزريق سريع وريدي احتمال گشاد شدن عروق، براديكاردي، آريتمي قلبي و ايست قلبي وجود دارد. دستگاه گوارش: با مصرف اشكال خوراكي كلسيم، احتمال بروز يبوست، تحريك، خونريزي، نفخ، تهوع و استفراغ و در صورت تزريق وريدي دارو، احتمال بروز عوارضي مانند احساس طعم گچ در دهان، خونريزي دستگاه گوارش، تهوع، استفراغ، تشنگي و درد شكمي وجود دارد. ادراري- تناسلي: افزايش مقدار ادرار، سنگ كليه. متابوليك: زيادي كلسيم خون. موضعي: در صورت تزريق عضلاني يا زيرجلدي اين دارو، احتمال بروز درد و تحريك، سوزش، نكروز، پوسته پوسته شدن پوست ، سلوليت و كلسيفيه شدن بافتهاي نرم وجود دارد. در صورت تزريق وريدي احتمال بروز عوارضي مانند تحريك وريدي، درد عضلاني، سلوليت، نكروز و كلسيفيه شدن بافتهاي نرم، كه نياز به پيوند پوست دارد (بخصوص بعد از تزريق سريع وريدي)، وجود دارد. مسموميت و درمان تظاهرات باليني: سندرم زيادي شديد كلسيم خون با افزايش ميزان كلسيم پلاسما ، بيحالي، ضعف، تهوع و استفراغ و اغما مشخص مي‌شود و ممكن است منجر به مرگ شود. درمان: مصرف دارو بايد بلافاصله قطع شود. درمان مصرف بيش از حد كلسيم خوراكي عبارت است از خارج كردن كلسيم از بدن از طريق واداشتن بيمار به استفراغ يا شستشوي معده و همچنين، اقدامات حمايتي بعدي، در صورت لزوم.