ورود / ثبت نام 🗝️

اطلاعات دارویی - drug information - موارد مصرف و عوارض - indications and side effects - تداخلات دارویی - drug interactions - دوز و نحوه مصرف - dosage and usage - هشدارهای دارویی - medication warnings

اطلاعات دارویی drug information موارد مصرف و عوارض indications and side effects تداخلات دارویی drug interactions دوز و نحوه مصرف dosage and usage هشدارهای دارویی medication warnings

اطلاعات دارویی دانشی است که از ترکیب علم داروسازی، بالینی و اطلاعات مصرف‌کننده شکل می‌گیرد تا هر فرد قبل از مصرف هر دارویی بداند چه چیزی می‌خورد، چرا آن را مصرف می‌کند و چه خطراتی ممکن است وجود داشته باشد. داشتن دسترسی به اطلاعات دقیق دربارهٔ نام ژنریک و برند، دوز مناسب، روش مصرف، عوارض جانبی احتمالی، تداخل‌های دارویی و شرایط نگهداری، باعث می‌شود مصرف دارو نه صرفاً بر پایهٔ حدس و گمان، بلکه بر پایهٔ آگاهی و ایمنی انجام شود. در فضای امروز که داروها از نسخه‌های پیچیده تا مکمل‌های بدون نسخه گسترده‌اند، یادگیری اصول ساده اما کاربردی دربارهٔ اطلاعات دارویی می‌تواند از بروز خطاهای خطرناک جلوگیری کند.

اولین گام در مطالعهٔ یک دارو، شناخت نام ژنریک است. نام ژنریک یا نام عمومی مادهٔ مؤثره، هویت واقعی دارو را نشان می‌دهد؛ درحالی‌که برندهای تجاری متعدد ممکن است همان ترکیب را با نام‌های مختلف عرضه کنند. برای مثال، «پاراستامول» نام ژنریک است و ممکن است در قفسهٔ داروخانه با چند برند متفاوت دیده شود. دانستن نام ژنریک کمک می‌کند تا از مصرف هم‌زمان چند محصول با همان ماده فعال جلوگیری شود و از دوز تجمعی خطرناک اجتناب گردد.

دوز و فرمولاسیون بخش بعدی است که باید به آن توجه شود. هر دارو در اشکال مختلف (قرص، شربت، آمپول، کرم و...) و دوزهای متنوع عرضه می‌شود. برای کودکان دوز بر اساس وزن بدن محاسبه می‌شود، نه صرفاً سن؛ بنابراین دستورالعمل پزشک یا جدول دوز تولیدکننده را دقیقاً رعایت کن. برخی داروها نیاز به تنظیم دوز در نارسایی کلیوی یا کبدی دارند؛ این موارد حتماً باید با پزشک یا داروساز مطرح شود تا از آسیب ارگان‌های حیاتی جلوگیری شود.

هر تغییر کوچک در دوز یا فرمولاسیون می‌تواند اثربخشی و ایمنی دارو را تغییر دهد؛ پس بدون مشورت، دوز را تغییر نده.

روش مصرف نکته‌ای به‌ظاهر ساده اما حیاتی است. برخی داروها باید با معدهٔ خالی مصرف شوند تا جذب آن‌ها بهتر صورت گیرد، و برخی دیگر باید همراه با غذا مصرف شوند تا از تحریک معده یا تهوع جلوگیری شود. همچنین ترتیب مصرف چند دارو در روز می‌تواند تداخلات را کاهش دهد؛ مثلاً برخی آنتی‌بیوتیک‌ها نباید هم‌زمان با مکمل‌های آهن یا کلسیم مصرف شوند. زمان‌بندی و فواصل بین دوزها را با دقت رعایت کن و اگر یک دوز را فراموش کردی، دستورالعمل مربوط به هر دارو را مطالعه کن — در بسیاری از موارد دو برابر کردن دوز برای جبران کار خطرناکی است.

عوارض جانبی همیشه در برگهٔ مشخصات دارو یا برچسب آن فهرست می‌شوند؛ برخی شایع و خفیف‌اند (مانند سردرد، تهوع موقت یا خواب‌آلودگی)، اما برخی کمتر شایع اما جدی هستند (مانند واکنش‌های آلرژیک شدید، خونریزی یا تغییرات در ضربان قلب). اگر با هر علامت ناگهانی مانند کهیر، دشواری در تنفس، تورم صورت یا گلو روبه‌رو شدی، فوراً به اورژانس مراجعه کن. در عین حال، دانستن عوارض متداول کمک می‌کند تا از رفتارهای آگاهانه‌تری برخوردار شوی: مثلاً اگر دارویی خواب‌آور است، از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین در ساعات مصرف خودداری کن.

تداخلات دارویی از مهم‌ترین مباحث در اطلاعات دارویی است. تداخل می‌تواند اثربخشی دارو را کاهش دهد یا عوارض مخربی ایجاد کند. برخی داروها با الکل، برخی با خوراکی‌ها (مثل گریپ‌فروت) و برخی با داروهای دیگر تداخل دارند. داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین با بسیاری از ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی تداخل خونریزی‌دهنده دارند؛ برخی داروهای ضدافسردگی می‌توانند هنگام تجویز هم‌زمان با داروهای خاص باعث سندرم سروتونین شوند. همیشه لیست کامل داروها (شامل مکمل‌ها و گیاهان دارویی) را به پزشک یا داروساز ارائه بده تا ریسک تداخل بررسی شود.

افشای همهٔ داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنی، کلید پیشگیری از تداخلات خطرناک است.

بارداری و شیردهی فصل مهم دیگری است. بسیاری از داروها در دوران بارداری یا شیردهی منع یا محدودیت دارند؛ زیرا می‌توانند به جنین یا نوزاد آسیب برسانند. حتی برخی داروهایی که در افراد بالغ بی‌خطرند، ممکن است در بارداری مشکلاتی ایجاد کنند. اگر در شرف بارداری هستی، باردار یا در دورهٔ شیردهی، قبل از مصرف هر دارویی با متخصص زنان یا پزشک خانوادگی مشورت کن و از منابع معتبر دارویی دربارهٔ دسته‌بندی ریسک داروها (مثل دسته‌بندی FDA یا راهنمای‌های پزشکی محلی) استفاده کن.

نگهداری داروها اغلب نادیده گرفته می‌شود اما اهمیت بسیاری دارد. دما، رطوبت و نور می‌توانند پایداری دارو را تحت‌تأثیر قرار دهند. برخی داروها مثل انسولین یا واکسن‌ها نیاز به نگهداری در یخچال دارند، و برخی قطره‌های چشمی پس از باز شدن چند هفته اعتبار دارند و باید دور از آلودگی نگهداری شوند. هرگز داروهای منقضی را مصرف نکن و آن‌ها را مطابق دستورالعمل‌های محلی بازیافت یا دور بریز — دور ریختن ناامن داروها می‌تواند برای محیط زیست و افراد خطرساز باشد.

اطلاعات منبع‌محور و قابل‌اعتماد همیشه از منابع رسمی مانند برگهٔ مشخصات دارویی (Patient Leaflet)، بانک‌های اطلاعات دارویی معتبر، سایت‌های سازمان‌های بهداشتی و مشاورهٔ داروساز استفاده کن. اینترنت پر از اطلاعات نادرست و نیمه‌درست است؛ لذا اگر چیزی را در فروم‌ها یا شبکه‌های اجتماعی دیدی، آن را با منبع رسمی تطبیق بده. برای ترجمهٔ صحیح اصطلاحات پزشکی و دوزها، می‌توانی از اپلیکیشن‌ها یا پایگاه‌های دادهٔ مورد تأیید استفاده کنی، ولی هرگز جایگزین مشاورهٔ مستقیم پزشک نکن.

دانش دارویی واقعی از ترکیب اطلاعات علمی و مشورت حرفه‌ای پدید می‌آید؛ هیچگاه تنها به یک منبع نامعتبر اعتماد نکن.

ثبت سابقهٔ دارویی شخصی کار عاقلانه‌ای است: لیستی از داروهای کنونی و قبلی، آلرژی‌ها، واکنش‌ها و تاریخچهٔ درمانی را همراه داشته باش. این لیست هنگام مراجعه به پزشک، بستری شدن یا سفر خارجی بسیار حیاتی است. بسیاری از اپلیکیشن‌های سلامت امکان ذخیرهٔ امن این اطلاعات را فراهم می‌کنند و می‌توانند در مواقع اضطراری به تیم درمانی نمایش داده شوند.

جمع‌بندی اینکه اطلاعات دارویی فقط یک صفحهٔ توضیح روی جعبه نیست؛ مجموعه‌ای از اصول ایمنی، آگاهی و تصمیم‌گیری آگاهانه است. با شناخت نام ژنریک، دوز مناسب، روش مصرف، عوارض بالقوه، تداخل‌های دارویی، و شرایط نگهداری، می‌توانی مصرفی امن‌تر و مؤثرتر داشته باشی. همیشه در مواجهه با تردید، مشورت کن؛ پزشک و داروساز همراهانی هستند که دانشت را به عمل امن تبدیل می‌کنند و به تو کمک می‌کنند از دارو، بهترین استفادهٔ ممکن را ببری.

logo

اطلاعات داروی کلسیم فولینات


دارو مورد نظر را انتخاب کنید

موارد و مقدار مصرف:
الف) درمان مصرف بيش از حد آنتاگونيست‌هاي فوليک اسيد (متوترکسات ، تري متوپريم يا پيريمتامين).
بزرگسالان و کودکان: مقدار معادل وزن آنتاگونيست، وريدي يا عضلاني تجويز مي‌ شود. در موارد مصرف بيش از متوترکسات تا 75 ميلي گرم انفوزيون وريدي براي 12 ساعت و سپس 12 ميلي گرم هر 6 ساعت تا 4 دوز تجويز مي‌ شود. براي پيشگيري از عوارض جانبي متوترکسات در دوزهاي معمول 12-6 ميلي گرم عضلاني هر 6 ساعت براي 4 دوز تجويز مي‌ شود.
ب) جلوگيري از مسموميت ناشي از مصرف بيش از حد متوترکسات در درمان سرطان.
بزرگسالان و کودکان: mg/m2 10 خوراکي، عضلاني يا وريدي هر 6 ساعت تا رسيدن سطح خوني متوترکسات به کمتر از mol/ml 05/0 مصرف مي‌ شود.
پ) دفع اثرات سمّي متوترکسات مصرف شده در درمان پسوريازيس شديد.
بزرگسالان و کودکان: مقدار 8-4 ميلي گرم دو ساعت بعد از مصرف متوترکسات تزريق عضلاني مي‌ شود.
ت) درمان مسموميت خوني ناشي از درمان با پيريمتامين.
بزرگسالان و کودکان: دوز کاملاً وابسته به بيمار بوده و بسته به مقدار آنتاگونيست فوليک اسيد و وضعيت باليني بيمار تجويز مي‌ شود.
ث) جلوگيري از سميت ناشي از Trimetrexate زماني که براي درمان پنوموسيستيس کاريني تجويز مي‌ شود.
بزرگسالان: mg/m2 20 خوراکي يا وريدي در عرض 5 الي 10 دقيقه هر 6 ساعت (دوز كلي روزانه mg/m2 80 ). در صورت مصرف خوراکي دوز را مطابق قرص ‌هاي 25 ميلي گرمي تجويز کنيد. تا حداقل 72 ساعت بعد از آخرين دوز متوترکسات دارو را ادامه دهيد. بر مبناي پاسخ هماتولوژيک بيمار دوز را تنظيم کنيد.
ج) سرطان کولورکتال پيشرفته.
بزرگسالان: mg/m2 200 تزريق آهسته وريدي طي 3 دقيقه به همراه mg/m2 37 فلورو اوراسيل روزانه براي 5 روز يا mg/m2 20 تزريق آهسته وريدي طي 3 دقيقه به همراه mg/m 2 425، فلورواوراسيل براي 5 روز. کورس را مي‌ توان هر 4 هفته براي دو دوره يا هر 5-4 هفته تا زماني که بيمار از اثرات سمّي کورس قبلي بهبود يابد تکرار کرد. دوز فلورواوراسيل را بر مبناي بيمار (فردي) تنظيم کنيد.
چ) درمان کم خوني ‌هاي مگالوبلاستيک ناشي از کمبود فولات.
بزرگسالان و کودکان: تا مقدار mg/day 1 تزريق عضلاني مي‌ شود. طول مدت درمان به پاسخ خوني بيمار بستگي دارد.
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف: آنمي پرنيشيوز يا آنمي مگالوبلاستيک ناشي از کمبود ويتامين B12.
موارد احتياط: لوکوورين باعث افزايش سميت ناشي از -5 فلورو اوراسيل مي‌ شود و لازم است دوز اين دارو کاهش يابد.
ترکيب کوتريموکسازول به همراه لوکوورين براي درمان فاز حاد PCP در بيماران مبتلا به HIV باعث افزايش ميزان شکست درمان مي‌ شود.
در دوزهاي بالاتر از mg/m2 10 محلول تزريقي را با آب مقطر رقيق کرده و از محلول‌هاي حاوي بنزيل الکل استفاده نکنيد. به خاطر محتواي کلسيمي، محلول‌هاي تزريقي را با سرعت کمتر از mg/min 160 تجويز کنيد. براي تجويز داخل نخاعي استفاده نکنيد.
عوارض جانبي:
پوست: بثورات پوستي ، خارش، اريتم، واکنش‌هاي آنافيلاکتوئيد.
ساير عوارض: خس خس سينه.
مسموميت و درمان
لوکوورين نسبتاً غيرسمّي است. توصيه خاصي براي مصرف بيش از حد اين دارو ارائه نشده است.
تداخل دارويي:
مصرف همزمان با فني توئين، فنوباربيتال و پريميدون غلظت سرمي را کاهش و دفعات بروز حملات تشنجي را افزايش خواهد داد. اگر چه اين تداخل با مصرف همزمان اسيد فوليک به ندرت بروز کرده است، اما بايد با مصرف لوکوورين نيز مورد توجه قرار گيرد. به نظر مي‌ رسد مکانيسم اين اثر افزايش کليرانس متابوليک اين داروها يا انتشار مجدد در مايع مغزي - نخاعي و مغز باشد. فني توئين و پريميدون غلظت سرمي فولات را ممکن است کاهش دهند و سبب بروز نشانه‌هاي کمبود فولات شوند.
مصرف همزمان با فلورواوراسيل باعث افزايش سميت ناشي از آن مي‌ شود.
مکانيسم اثر:
لوکوورين يک مشتق اسيد تتراهيدروفوليک، يعني شکل احياشده اسيد فوليک است. لوکوورين به عنوان يک پيش فاکتور در واکنش‌هاي انتقال گروه هاي يك كربنه در بيوسنتز پورين‌ها و پيريميدن‌هاي اسيدهاي نوکلئيک عمل مي‌ کند. اختلال در ساخت تيميديلات در بيماران مبتلا به کمبود اسيد فوليک ممکن است دليل ساخت ناقص DNA، تشکيل مگالوبلاست، و کم خوني‌هاي مگالوبلاستيك و ماکروسيتيک باشد. لوکوورين يک پادزهر قوي براي اثرات سمّي آنتاگونيست‌هاي اسيد فوليک (پيريمتامين، تري متوپريم و متوترکسات) است.
لوکوورين براي جلوگيري يا کاهش مسموميت ناشي از مصرف مقادير زياد متوترکسات به کار مي‌ رود. اسيد فولينيک سلول‌هاي طبيعي را بدون معکوس کردن اثر متوترکسات، «حفظ» مي‌ کند.
فارماكوكينتيك:
جذب: بعد از مصرف خوراکي، به سرعت جذب مي‌ شود. حداکثر غلظت سرمي فولات بعد از مصرف 15 ميلي گرم دارو در کمتر از دو ساعت حاصل مي‌ شود. افزايش فعاليت فولات سرم و پلاسما بعد از مصرف خوراکي دارو عمدتاً ناشي از 5- متيل تتراهيدروفولات (شکل اصلي ذخير ه‌اي و انتقالي فولات در بدن) است.
پخش: اسيد تتراهيدروفوليک و مشتقات آن در سرتاسر بدن انتشار مي‌ يابند. کبد حاوي تقريباً نيمي از ذخيره تام فولات بدن است.
متابوليسم: لوکوورين در کبد متابوليزه مي‌ شود.
دفع: لوکوورين به صورت 10 - فورميل تتراهيدروفولات و 5, 10 - متينيل تتراهيدروفولات از طريق کليه دفع مي‌ شود. طول مدت اثر دارو 6-3 ساعت است.
اشكال دارويي:
Tablet: 5, 15, 25mg
Injection: 3 mg/ml, 10 mg/ml, 3ml, 10 mg/ml, 5ml, 10 mg/ml, 10ml, 10 mg/ml, 20ml, 125/ml, 5ml
Injection, Powder: 30,100mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: مشتق فورميل.
طبقه‌بندي درماني: ويتامين، پادزهر.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
نکات قابل توصيه به بيمار
لوکوورين فقط بايد تحت مراقبت‌هاي پزشکي مصرف شود.
مصرف در سالمندان
1- دارو ممکن است دفعات حمله‌هاي تشنجي را در کودکان مستعد افزايش دهد.
2- براي تهيه محلول تزريقي براي شيرخواران، نبايد از مايعات حاوي بنزيل الکل استفاده شود.
مصرف در شيردهي: ترشح اين دارو در شير مشخص نيست. مصرف اين دارو در دوران شيردهي بايد با احتياط همراه باشد.
ملاحظات اختصاصي
مصرف لوکوورين تا پايين آمدن غلظت پلاسمايي متوترکسات به کمتر از mol/ml 05/0 ادامه يابد.
براي تهيه محلول تزريقي، مقدار پنج ميلي ليتر آب باکتريوستاتيک تزريقي به ويال حاوي 50 ميلي گرم دارو اضافه مي‌ شود.
اين دارو نبايد به عنوان تنها درمان در کم خوني پرنيشيوز يا کمبود ويتامين B12 مصرف شود.
براي درمان مصرف بيش از حد آنتاگونيست‌هاي اسيد فوليک، لوکوورين طي يک ساعت مصرف شود. مصرف دارو با چهار ساعت تأخير بي تأثير است.
علائم حساسيت به دارو، مانند بثورات پوستي، خس خس سينه، خارش و کهير پيگيري شود.
براي تشخيص اختلال احتمالي کليوي بايد هر روز غلظت سرمي کراتينين پيگيري شود.
دارو بايد در يک ظرف مقاوم به نور، در يک جاي کم رطوبت و در درجه حرارت اتاق نگهداري شود.
مصرف همزمان با فورواوراسيل باعث افزايش سميت ناشي از آن مي‌ شود. دوز فلورواوراسيل را کاهش دهيد.
زماني که به دوزهاي بالاتر از 25 ميلي گرم نياز است، بهتر است دارو تزريقي استفاده شود.
لوکوورين مخلوط شده با دکستروز 10%، نرمال سالين ، رينگر و رينگر لاکتات، در صورت نگهداري در دماي اتاق و محافظت از نور، تا 24 ساعت پايدار است.
زماني که همراه با فلورواوراسيل تجويز مي‌ شود، CBC و پلاکت را قبل از هر دوره درمان و سپس هفتگي براي دو دوره اول درمان مانيتور کنيد. همچنين اندازه گيري الکتروليت‌هاي سرم و تست‌هاي کبدي قبل از هر دوره درماني تا 3 دوره و سپس قبل از هر دوره توصيه مي‌ شود.
نام لوکوورين کلسيم را با Leukeran اشتباه نکنيد.
روش تجويز
به خاطر محتواي کلسيم، در موارد مصرف وريدي بيشتر از سرعت mg/min 160 دارو را تجويز نکنيد.
بسته به پروتکل، دارو را مي‌ توان عضلاني، بولوس وريدي يا به صورت انفوزيون (15 دقيقه تا 2 ساعت) استفاده کرد. دارو نبايد همزمان با متوترکسات تجويز شود. معمولاً 24 ساعت بعد از شروع متوترکسات شروع مي‌ شود. اگر در عرض 40 ساعت از مصرف متوترکسات مصرف نشود، اثر متوترکسات روي بافت‌ها غير قابل برگشت است.
براي احياي اثر آنتاگونيست‌هاي فولات، دارو به صورت بولوس وريدي، عضلاني يا خوراکي تجويز مي‌ شود.
در صورت تهوع و استفراغ دارو را خوراکي تجويز نکنيد. دوزهاي بالاي 25 ميلي گرم بهتر است تزريق شوند. فلورواوراسيل بهتر است بعد يا در ميانه انفوزيون لوکوورين تجويز شود. لوکوورين معمولاً به صورت بولوس وريدي يا انفوزيون وريدي (10 تا 120 دقيقه ) تجويز مي‌ شود.
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
لوکوورين ممکن است تشخيص کم خوني پرنيشيوز را پنهان کند.
وحید مجیدی صدر

مدیر ارشد فناوری (CTO)

مدرس دانشگاه و مجتمع فنی تهران

من وحید مجیدی، مدرس طراحی و برنامه‌نویسی وب با سابقه‌ی تدریس در دانشگاه تهران و مجتمع فنی تهران. در طول سال‌ها فعالیت آموزشی، تلاش کرده‌ام مفاهیم فنی را به‌صورت پروژه‌محور و کاربردی آموزش دهم تا هنرجویان و دانشجویان بتوانند مهارت‌های خود را در محیط‌های واقعی توسعه دهند و به متخصصان کارآمد در حوزه‌ی فناوری تبدیل شوند.

در کنار تدریس، به‌عنوان طراح و برنامه‌نویس وب در توسعه‌ی سامانه‌های نرم‌افزاری، پلتفرم‌های فروش آنلاین و سیستم‌های سازمانی فعالیت دارم. تخصص من در طراحی، توسعه و بهینه‌سازی سامانه‌های تحت وب است؛ از برنامه‌نویسی فرانت‌اند و بک‌اند گرفته تا معماری نرم‌افزار، سئو و زیرساخت‌های DevOps.

نظرات
توجه: شماره موبایل وارد شده در وب سایت نمایش داده نمیشود
توجه: ایمیل وارد شده در وب سایت نمایش داده نمیشود

سریع و آسان

🎯

دقیق و قابل اعتماد

🌍

آنلاین و همیشه در دسترس

💡

ابزارهای هوشمند