آیا وب در حال نابودی است؟

اگرچه در دهه‌های ابتدایی شکل‌گیری اینترنت، بسیاری آن را حافظه‌ای دائمی برای اطلاعات بشر می‌دانستند، اما واقعیت امروز نشان می‌دهد بخش‌های قابل‌توجهی از وب به‌مرور زمان از بین می‌روند و جاودانگی اینترنت بیش از آنکه یک واقعیت باشد، به یک تصور خوش‌بینانه شباهت دارد. امروز کاربران و پژوهشگران در استفاده روزمره از وب بارها با لینک‌هایی مواجه می‌شوند که زمانی فعال بوده‌اند، اما اکنون از کار افتاده‌اند، صفحات حذف شده‌اند یا وب‌سایت‌های کامل دیگر وجود ندارند. این پدیده که در ادبیات فنی با عنوان «link rot» یا گسست لینک‌ها شناخته می‌شود، یکی از چالش‌های جدی حفظ تاریخ و فرهنگ دیجیتال به شمار می‌رود. به گزارش ایتنا مطالعات مختلف نشان می‌دهد ناپایداری وب موضوع تازه‌ای نیست. بر اساس داده‌های پژوهشی، درصد قابل توجهی از صفحاتی که حدود یک دهه پیش در دسترس بوده‌اند، امروز دیگر قابل مشاهده نیستند. این موضوع به معنای از دست رفتن حجم بزرگی از اطلاعات آنلاین است که بدون جایگزین از فضای دیجیتال حذف شده‌اند. این بی‌ثباتی صرفاً کاربران عادی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، بلکه برای روزنامه‌نگاران، پژوهشگران دانشگاهی و حتی حقوقدانان نیز مشکل‌ساز شده است. بسیاری از مقالات، گزارش‌ها و اسناد حقوقی به منابعی ارجاع می‌دهند که دیگر وجود ندارند و همین مسئله، اعتبار و امکان پیگیری اطلاعات را در بلندمدت با چالش مواجه می‌کند. در این میان، پروژه‌هایی مانند Wayback Machine تلاش کرده‌اند بخشی از محتوای وب را آرشیو و حفظ کنند، اما این آرشیوها نیز با محدودیت‌های فنی و حقوقی روبرو هستند و نمی‌توانند تمامی محتوای تولیدشده در اینترنت را ذخیره کنند. همزمان با رشد سریع پلتفرم‌های دیجیتال و افزایش حجم تولید محتوا، خطر حذف دائمی داده‌ها نیز بیشتر شده است. تغییر سیاست‌های شرکت‌ها، تعطیلی وب‌سایت‌ها یا حتی تصمیم‌های مدیریتی می‌تواند باعث شود محتوایی که زمانی در دسترس عموم بوده، برای همیشه از اینترنت محو شود. کارشناسان فناوری معتقدند اگر راهکارهای مؤثرتری برای حفظ و آرشیو محتوای دیجیتال ارائه نشود، بخش مهمی از تاریخ، فرهنگ و دانش معاصر بشر در سال‌های آینده از بین خواهد رفت. به باور آنها، حفظ حافظه دیجیتال به یکی از چالش‌های اساسی عصر اینترنت تبدیل شده است.