اطلاعات داروی گانسيکلووير
دارو مورد نظر را انتخاب کنید
موارد و مقدار مصرف:
الف) درمان رتينيت ناشي از ويروس سيتومگال ( CMV).
بزرگسالان: مقدار mg/kg 5 (با سرعت ثابت طي يك ساعت) هر 12 ساعت به مدت 21-14 روز تزريق وريدي مي‌شود؛ سپس، مقدار نگهدارنده mg/kg 5 يك بار در روز به مدت هفت روز و يا mg/kg 6 يك بار در روز به مدت پنج روز تزريق وريدي مي‌شود. يا به ميزان 1000 ميلي‌گرم خوراکي هر 8 ساعت يا 500 ميلي‌گرم هر سه ساعت، 6 بار در روز، مي‌تواند استفاده شود.
ب) جلوگيري از CMV در دريافت‌كنندگان پيوند.
بزرگسالان: مقدار mg/kg 5 طي يك ساعت هر 12 ساعت به مدت 14-7 روز تزريق وريدي مي‌شود؛ سپس، مقدار نگهدارنده mg/kg 5 يك بار در روز به مدت يك هفته و يا mg/kg 6 به مدت پنج روز در هفته تزريق وريدي مي‌شود.
پ) ساير عفونتهاي CMV1.
بزرگسالان: مقدار mg/kg 5 طي يك ساعت هر 12 ساعت به مدت 21-14 روز، يا مقدار mg/kg 5/2 هر هشت ساعت به مدت 21-14 روز تزريق وريدي مي‌شود.
تنظيم دوز: بر مبناي جدول زير تنظيم دوز در نارسايي کليوي صورت گيرد. در بيماران دياليزي، تنظيم دوز مشابه کليرنس کراتينين کمتر از 10 ميلي ليتر در دقيقه صورت گيرد. در موارد نوتروپني، آنمي يا ترومبوسيتوپني کاهش دوز صورت گيرد.
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط به دارو، آسيکلووير يا ديگر ترکيبات فرمولاسيون، نوتروفيل كمتر از mm3/500 پلاكت كمتر از mm3/25000.
موارد احتياط: با مصرف اين دارو گرانولوسيتوپني (نوتروپني)، آنمي و ترومبوسيتوپني رخ مي‌دهد. در اين موارد تنظيم دوز يا قطع موقت درمان لازم است. مطالعات حيواني نشان دهنده اثرات کارسينوژنيک و تراتوژنيک بودن دارو است. دارو باعث مهار اسپرماتوژنز مي‌شود، پيشگيري از بارداري در زن و مرد حين درمان و تا 90 روز بعد از قطع دارو لازم است. در بيماران با نارسايي کليوي با احتياط و تنظيم دوز استفاده شود. تنها در وريدهاي داراي جريان خون خوب تزريق شود. اين دارو براي درمان رتينيتCMV در بيماران با نقص ايمني و پيشگيري از CMV در بيماران پيوند شده استفاده مي‌شود.
عوارض جانبي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
دارو سبب افزايش کراتينين، و ALT, AST, GGT آلکالين فسفاتاز مي‌شود. ميزان هموگلوبين، گرانولوسيت، پلاکت، نوتروفيل و WBC کاهش مي‌يابد.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: پان‌سيتوپني برگشت‌پذير و نارسايي حاد کليوي در تزريق وريدي، اختلالات گوارشي.
درمان: علامتي و حمايتي است. همودياليز ممكن است مفيد باشد. براي كاهش غلظت پلاسمايي هيدراسيون بيمار توصيه مي‌شود.
تداخل دارويي:
در صورت مصرف همزمان با زيدوودين ميزان بروز نوتروپني بيشتر مي‌شود.
مصرف همزمان با داروهاي سيتوتوكسيك ممكن است به مسموميت اضافي (كاهش فعاليت مغز استخوان، التهاب مخاط دهان، آلوپسي) منجر شود.
مصرف همزمان با پروبنسيد ممكن است كليرانس كليوي گانسيكلووير را كاهش دهد.
مصرف همزمان با ايمي‌پنم ـ سيلاستاتين ممكن است خطر تشنج را افزايش دهد.
مصرف همزمان با داروهاي ايمنوساپرسيو مانند آزاتيوپورين، کورتيکواستروئيدها و سيکلوسپورين خطر ساپرس شدن سيستم ايمني و مغز استخوان را افزايش مي‌دهد.
مصرف همزمان با داروهاي نفروتوکسيک (آمفوتريسين B، سيکلوسپورين) باعث افزايش خطر نارسايي کليوي مي‌شود.
مکانيسم اثر:
اثر ضد ويروس: گانسيكلووير يك آنالوگ نوكلئوزيد صناعي 2- داكسي گوانوزين است كه به طور رقابتي DNA پلي‌مرازويروسي را مهار كرده و ممكن است در داخل DNA ويروس جايگزين شده و موجب ختم زود هنگام تكثير DNA شود. اين دارو بر CMV، ويروس تبخال ساده نوع I و II ، ويروس آبله‌مرغان، اپشتاين- بار، و هپاتيت B مؤثر است.
فارماكوكينتيك:
جذب: تزريق وريدي مي‌شود، زيرا بعد از مصرف خوراكي با معده خالي كمتر از پنج در‌صد و بعد از غذا 9-6% آن جذب مي‌شود. بعد از 3-5/1 ساعت به اوج اثر مي‌رسد.
پخش: فقط 2-1 در‌صد به پروتئين پيوند مي‌يابد. به دليل اثر كيناز سلولي كه اين دارو را به گانسيكلووير تري‌فسفات تبديل مي‌كند، ترجيحاً در درون سلولهاي عفوني شده با CMV متمركز مي‌شود.
متابوليسم: (بيش از 90 در‌صد) به صورت تغيير نيافته ترشح مي‌شود.
دفع: نيمه عمر دفع دارو حدود سه ساعت در بيماران داراي كليه سالم، و تا 30 ساعت در نارسايي شديد كليوي است. راه معمول دفع آن از طريق كليه‌ها توسط فيلتراسيون‌گلومرولي و تا حدي ترشح لوله‌اي كليوي است.
اشكال دارويي:
Injection, Powder, Lyophilized: 500mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: پورين صناعي آنالوگ نوکلئوزيد گوانين.
طبقه‌بندي درماني: ضد ويروس.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
نام‌هاي تجاري: Cymevene
ملاحظات اختصاصي
1- دارو طي يك ساعت تزريق مي‌شود و نبايد به صورت سرشار و به سرعت تزريق وريدي شود. از راه عضلاني يا زيرجلدي نبايد تزريق شود.
2- براي آماده كردن دارو از آب استريل تزريقي استفاده مي‌شود. از آب باكتريوستاتيك استفاده نشود، زيرا ممكن است به تشكيل رسوب منجر شود.
3- محلول تهيه شده تا 12 ساعت پايدار است. در يخچال نگهداري نشود.
4- شمارش كامل سلولهاي خوني براي شناسايي نوتروپني پيگيري شود، زيرا اين حالت ممكن است در 40 در‌صد از بيماراني كه اين دارو را مصرف مي‌كنند، بروز كند. نوتروپني معمولاً بعد از 10 روز درمان بروز مي‌كند و ممكن است با مقادير درماني بالاتر (mg/kg/day 15) همراه شود. نوتروپني قابل برگشت است، ولي ممكن است قطع مصرف دارو ضروري باشد. بعد از بازگشت تعداد سلولهاي خوني به ميزان طبيعي، مي‌توان مصرف دارو را از سر گرفت.
5- در بيماران دچار نارسايي كليوي براي جلوگيري از مسموميت احتمالاً تنظيم مقدار مصرف ضروري خواهد بود.
6- عوارض جانبي عموماً با کاهش دوز يا قطع دارو برطرف خواهند شد.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- براي جلوگيري از عود بيماري، حفظ انفوزيون ضروري است.
2- هر گونه علائم يا نشانه‌هاي عفونت (تب، گلو درد) يا خونريزي يا كبودي سريع را اطلاع دهيد.
3- جهت بررسي رتينيت معاينات منظم چشمي لازم است.
4- فرم خوراکي دارو حتماً با غذا مصرف شود.
5- طي مصرف دارو به مدت طولاني در معرض نور خورشيد قرار نگيريد.
6- اين دارو ممکن است باعث نازايي شود.
7- خانمها ضمن مصرف اين دارو حتماً از روشهاي پيشگيري از بارداري استفاده کنند، چون دارو روي جنين اثرات سوء دارد. در مورد آقايان نيز استفاده از اين روشها حين درمان و حداقل تا 90 روز بعد ازقطع آن توصيه مي‌شود.
مصرف در سالمندان: از آنجا كه راه اصلي دفع دارو فيلتراسيون گلومرولي است، اين دارو در سالخوردگان دچار نارسايي كليوي با احتياط تجويز شود.
مصرف در كودكان: در كودكان كوچكتر از 12 سال تجربه كمي در مورد مصرف اين دارو وجود دارد. با در نظر گرفتن كارسينوژنيك بودن دارو و اثر سمي بر دستگاه توليد مثل، اين دارو در كودكان با نهايت احتياط تجويز شود.
مصرف در شيردهي: طي درمان با اين دارو شيردهي توصيه نمي‌شود.
مصرف در بارداري: خانمها در سنين بارداري حتماً از روشهاي مؤثر پيشگيري از بارداري ضمن مصرف دارو استفاده کنند.
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: رؤيا‌هاي متغير، اغتشاش شعور، آتاكسي، سر درد، حملات تشنجي، اغما، سر‌گيجه، خواب‌آلودگي، رعشه، تفكر غير‌طبيعي، آشفتگي،فراموشي، اضطراب، نوروپاتي، پاراستزي، ناتواني شديد (asthenia).
قلبي‌ـ عروقي: فلبيت، لرز، سپسيس، تب.
چشم، گوش، حلق و بيني: جدا شدن شبكيه در بيماران دچار رتينيت CMV.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، اسهال، بي‌اشتهايي، درد شكم، نفخ، خشکي دهان، سوء‌هاضمه.
ادراري ـ تناسلي: افزايش غلظت كراتينين سرم.
خون: گرانولوسيتوپني، ترومبوسيتوپني، لكوپني، كم‌خوني.
تنفسي: پنوموني.
پوست: بثورات پوستي، تعريق، خارش، التهاب، درد (در محل تزريق).
ساير عوارض: عفونت.
الف) درمان رتينيت ناشي از ويروس سيتومگال ( CMV).
بزرگسالان: مقدار mg/kg 5 (با سرعت ثابت طي يك ساعت) هر 12 ساعت به مدت 21-14 روز تزريق وريدي مي‌شود؛ سپس، مقدار نگهدارنده mg/kg 5 يك بار در روز به مدت هفت روز و يا mg/kg 6 يك بار در روز به مدت پنج روز تزريق وريدي مي‌شود. يا به ميزان 1000 ميلي‌گرم خوراکي هر 8 ساعت يا 500 ميلي‌گرم هر سه ساعت، 6 بار در روز، مي‌تواند استفاده شود.
ب) جلوگيري از CMV در دريافت‌كنندگان پيوند.
بزرگسالان: مقدار mg/kg 5 طي يك ساعت هر 12 ساعت به مدت 14-7 روز تزريق وريدي مي‌شود؛ سپس، مقدار نگهدارنده mg/kg 5 يك بار در روز به مدت يك هفته و يا mg/kg 6 به مدت پنج روز در هفته تزريق وريدي مي‌شود.
پ) ساير عفونتهاي CMV1.
بزرگسالان: مقدار mg/kg 5 طي يك ساعت هر 12 ساعت به مدت 21-14 روز، يا مقدار mg/kg 5/2 هر هشت ساعت به مدت 21-14 روز تزريق وريدي مي‌شود.
تنظيم دوز: بر مبناي جدول زير تنظيم دوز در نارسايي کليوي صورت گيرد. در بيماران دياليزي، تنظيم دوز مشابه کليرنس کراتينين کمتر از 10 ميلي ليتر در دقيقه صورت گيرد. در موارد نوتروپني، آنمي يا ترومبوسيتوپني کاهش دوز صورت گيرد.
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط به دارو، آسيکلووير يا ديگر ترکيبات فرمولاسيون، نوتروفيل كمتر از mm3/500 پلاكت كمتر از mm3/25000.
موارد احتياط: با مصرف اين دارو گرانولوسيتوپني (نوتروپني)، آنمي و ترومبوسيتوپني رخ مي‌دهد. در اين موارد تنظيم دوز يا قطع موقت درمان لازم است. مطالعات حيواني نشان دهنده اثرات کارسينوژنيک و تراتوژنيک بودن دارو است. دارو باعث مهار اسپرماتوژنز مي‌شود، پيشگيري از بارداري در زن و مرد حين درمان و تا 90 روز بعد از قطع دارو لازم است. در بيماران با نارسايي کليوي با احتياط و تنظيم دوز استفاده شود. تنها در وريدهاي داراي جريان خون خوب تزريق شود. اين دارو براي درمان رتينيتCMV در بيماران با نقص ايمني و پيشگيري از CMV در بيماران پيوند شده استفاده مي‌شود.
عوارض جانبي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
دارو سبب افزايش کراتينين، و ALT, AST, GGT آلکالين فسفاتاز مي‌شود. ميزان هموگلوبين، گرانولوسيت، پلاکت، نوتروفيل و WBC کاهش مي‌يابد.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: پان‌سيتوپني برگشت‌پذير و نارسايي حاد کليوي در تزريق وريدي، اختلالات گوارشي.
درمان: علامتي و حمايتي است. همودياليز ممكن است مفيد باشد. براي كاهش غلظت پلاسمايي هيدراسيون بيمار توصيه مي‌شود.
تداخل دارويي:
در صورت مصرف همزمان با زيدوودين ميزان بروز نوتروپني بيشتر مي‌شود.
مصرف همزمان با داروهاي سيتوتوكسيك ممكن است به مسموميت اضافي (كاهش فعاليت مغز استخوان، التهاب مخاط دهان، آلوپسي) منجر شود.
مصرف همزمان با پروبنسيد ممكن است كليرانس كليوي گانسيكلووير را كاهش دهد.
مصرف همزمان با ايمي‌پنم ـ سيلاستاتين ممكن است خطر تشنج را افزايش دهد.
مصرف همزمان با داروهاي ايمنوساپرسيو مانند آزاتيوپورين، کورتيکواستروئيدها و سيکلوسپورين خطر ساپرس شدن سيستم ايمني و مغز استخوان را افزايش مي‌دهد.
مصرف همزمان با داروهاي نفروتوکسيک (آمفوتريسين B، سيکلوسپورين) باعث افزايش خطر نارسايي کليوي مي‌شود.
مکانيسم اثر:
اثر ضد ويروس: گانسيكلووير يك آنالوگ نوكلئوزيد صناعي 2- داكسي گوانوزين است كه به طور رقابتي DNA پلي‌مرازويروسي را مهار كرده و ممكن است در داخل DNA ويروس جايگزين شده و موجب ختم زود هنگام تكثير DNA شود. اين دارو بر CMV، ويروس تبخال ساده نوع I و II ، ويروس آبله‌مرغان، اپشتاين- بار، و هپاتيت B مؤثر است.
فارماكوكينتيك:
جذب: تزريق وريدي مي‌شود، زيرا بعد از مصرف خوراكي با معده خالي كمتر از پنج در‌صد و بعد از غذا 9-6% آن جذب مي‌شود. بعد از 3-5/1 ساعت به اوج اثر مي‌رسد.
پخش: فقط 2-1 در‌صد به پروتئين پيوند مي‌يابد. به دليل اثر كيناز سلولي كه اين دارو را به گانسيكلووير تري‌فسفات تبديل مي‌كند، ترجيحاً در درون سلولهاي عفوني شده با CMV متمركز مي‌شود.
متابوليسم: (بيش از 90 در‌صد) به صورت تغيير نيافته ترشح مي‌شود.
دفع: نيمه عمر دفع دارو حدود سه ساعت در بيماران داراي كليه سالم، و تا 30 ساعت در نارسايي شديد كليوي است. راه معمول دفع آن از طريق كليه‌ها توسط فيلتراسيون‌گلومرولي و تا حدي ترشح لوله‌اي كليوي است.
اشكال دارويي:
Injection, Powder, Lyophilized: 500mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: پورين صناعي آنالوگ نوکلئوزيد گوانين.
طبقه‌بندي درماني: ضد ويروس.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
نام‌هاي تجاري: Cymevene
ملاحظات اختصاصي
1- دارو طي يك ساعت تزريق مي‌شود و نبايد به صورت سرشار و به سرعت تزريق وريدي شود. از راه عضلاني يا زيرجلدي نبايد تزريق شود.
2- براي آماده كردن دارو از آب استريل تزريقي استفاده مي‌شود. از آب باكتريوستاتيك استفاده نشود، زيرا ممكن است به تشكيل رسوب منجر شود.
3- محلول تهيه شده تا 12 ساعت پايدار است. در يخچال نگهداري نشود.
4- شمارش كامل سلولهاي خوني براي شناسايي نوتروپني پيگيري شود، زيرا اين حالت ممكن است در 40 در‌صد از بيماراني كه اين دارو را مصرف مي‌كنند، بروز كند. نوتروپني معمولاً بعد از 10 روز درمان بروز مي‌كند و ممكن است با مقادير درماني بالاتر (mg/kg/day 15) همراه شود. نوتروپني قابل برگشت است، ولي ممكن است قطع مصرف دارو ضروري باشد. بعد از بازگشت تعداد سلولهاي خوني به ميزان طبيعي، مي‌توان مصرف دارو را از سر گرفت.
5- در بيماران دچار نارسايي كليوي براي جلوگيري از مسموميت احتمالاً تنظيم مقدار مصرف ضروري خواهد بود.
6- عوارض جانبي عموماً با کاهش دوز يا قطع دارو برطرف خواهند شد.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- براي جلوگيري از عود بيماري، حفظ انفوزيون ضروري است.
2- هر گونه علائم يا نشانه‌هاي عفونت (تب، گلو درد) يا خونريزي يا كبودي سريع را اطلاع دهيد.
3- جهت بررسي رتينيت معاينات منظم چشمي لازم است.
4- فرم خوراکي دارو حتماً با غذا مصرف شود.
5- طي مصرف دارو به مدت طولاني در معرض نور خورشيد قرار نگيريد.
6- اين دارو ممکن است باعث نازايي شود.
7- خانمها ضمن مصرف اين دارو حتماً از روشهاي پيشگيري از بارداري استفاده کنند، چون دارو روي جنين اثرات سوء دارد. در مورد آقايان نيز استفاده از اين روشها حين درمان و حداقل تا 90 روز بعد ازقطع آن توصيه مي‌شود.
مصرف در سالمندان: از آنجا كه راه اصلي دفع دارو فيلتراسيون گلومرولي است، اين دارو در سالخوردگان دچار نارسايي كليوي با احتياط تجويز شود.
مصرف در كودكان: در كودكان كوچكتر از 12 سال تجربه كمي در مورد مصرف اين دارو وجود دارد. با در نظر گرفتن كارسينوژنيك بودن دارو و اثر سمي بر دستگاه توليد مثل، اين دارو در كودكان با نهايت احتياط تجويز شود.
مصرف در شيردهي: طي درمان با اين دارو شيردهي توصيه نمي‌شود.
مصرف در بارداري: خانمها در سنين بارداري حتماً از روشهاي مؤثر پيشگيري از بارداري ضمن مصرف دارو استفاده کنند.
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: رؤيا‌هاي متغير، اغتشاش شعور، آتاكسي، سر درد، حملات تشنجي، اغما، سر‌گيجه، خواب‌آلودگي، رعشه، تفكر غير‌طبيعي، آشفتگي،فراموشي، اضطراب، نوروپاتي، پاراستزي، ناتواني شديد (asthenia).
قلبي‌ـ عروقي: فلبيت، لرز، سپسيس، تب.
چشم، گوش، حلق و بيني: جدا شدن شبكيه در بيماران دچار رتينيت CMV.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، اسهال، بي‌اشتهايي، درد شكم، نفخ، خشکي دهان، سوء‌هاضمه.
ادراري ـ تناسلي: افزايش غلظت كراتينين سرم.
خون: گرانولوسيتوپني، ترومبوسيتوپني، لكوپني، كم‌خوني.
تنفسي: پنوموني.
پوست: بثورات پوستي، تعريق، خارش، التهاب، درد (در محل تزريق).
ساير عوارض: عفونت.
